Թրամփը փորձում է նոր իրողություն ստեղծել Հարավային Կովկասում․ ՀՀ-ն և Ադրբեջանը փոխում են մոդերատորին․ Коммерсант
Ադրբեջանի և Հայաստանի առաջնորդներ Իլհամ Ալիևը և Նիկոլ Փաշինյանն այս շաբաթ կայցելեն Վաշինգտոն՝ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ հանդիպելու, որի ընթացքում կարող է ստորագրվել Երևանի և Բաքվի միջև խաղաղության պայմանագիր կնքելու մտադրության հուշագիր. հայտնել է Коммерсант-ի բարձրաստիճան դիվանագիտական աղբյուրը:
Ինչպես նշվել է, պատրաստվող փաստաթուղթը խաղաղության պայմանագիր չէ, բայց Սպիտակ տանը դրա ստորագրման փաստն ինքնին թույլ կտա Դոնալդ Թրամփին կրկին հանդես գալ որպես խաղաղարար՝ այս անգամ Հարավային Կովկասում: Մոսկվայի հետ հարաբերություններում ճգնաժամ ապրող Երևանն ու Բաքուն ցուցադրում են իրենց պատրաստակամությունը՝ ճանաչելու Միացյալ Նահանգները որպես տարածաշրջանի գլխավոր կարգադրիչ: Իսկ Վաշինգտոնում ԱՄՆ նախագահի Հանրապետական կուսակցության մերձավորներն արդեն խոսում են առաջիկա հանդիպման մասին՝ ակնկալելով Սպիտակ տան ղեկավարի նոր դիվանագիտական հաղթանակը։ «Թրամփի ջանքերի շնորհիվ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության համաձայնագիրը կնքման եզրին է», – նշել է Մոնտանայից սենատոր Սթիվ Դեյնսը։ Նմանատիպ հայտարարություն է արել նաև Հարավային Կարոլինայից Ներկայացուցիչների պալատի անդամ Ջո Ուիլսոնը, ով հայտնել է, որ «Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղությունը շուտով կկնքվի»։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Իլհամ Ալիևը և Նիկոլ Փաշինյանը Վաշինգտոն կատարած այցի ընթացքում միայն պետք է հաստատեն իրենց վաղուց հայտնի դիրքորոշումն, ամերիկյան կողմը վճռականորեն տրամադրված է սա ներկայացնել որպես նախագահ Թրամփի ջանքերով ձեռք բերված առաջընթաց։
Միևնույն ժամանակ, Վաշինգտոնը, ըստ երևույթին, մեծ տարբերություն չի դնում մտադրության հռչակագրային հուշագրի և իրավաբանորեն պարտավորեցնող խաղաղության պայմանագրի միջև։
Ինչպես հիշեցրել է կայքը, Սպիտակ տան Օվալաձև աշխատասենյակում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Մարկ Ռյուտեին ընդունելիս նախագահ Թրամփը նրան ասել է, որ «Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հակամարտությունը, կարծես, մոտենում է ավարտին»։
Երկու մայրաքաղաքներում գտնվող Коммерсант-ի տեղեկացված աղբյուրների համաձայն՝ Միացյալ Նահանգները դեռևս պաշտոնական դեր չի խաղում Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղության գործընթացում, բայց դրա հնարավոր հայտնվելը ժամանակի և նախաձեռնության հարց է։ Արևմտյան լրատվամիջոցներն ու դիվանագիտական ալիքներն, այդ թվում՝ Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպան Թոմ Բարաքը, ավելի ու ավելի ակտիվորեն են մատնանշում ԱՄՆ ներկայիս վարչակազմի աճող հետաքրքրությունը Հարավային Կովկասի նկատմամբ։
Այլ բաների շարքում՝ Բաքուն հույս ունի, որ ԱՄՆ-ն կօգնի լուծել տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների խնդիրը։ «Գրեթե հինգ տարի առաջ՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին՝ երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմից հետո, Վլադիմիր Պուտինի, Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ստորագրվեց եռակողմ հայտարարություն, որում Ռուսաստանը գրանցեց իր պատասխանատվությունը հաղորդակցությունների, այդ թվում՝ Զանգեզուրի միջանցքի ապաշրջափակման համար։ Սակայն համաձայնագրի իններորդ կետը երբեք չիրականացվեց», – նշել է Коммерсант-ի տեղեկացված աղբյուրը։ «Այժմ հորիզոնում նոր տարբերակ է հայտնվել. ազդեցիկ ամերիկյան մասնավոր ընկերություններից մեկը ցուցադրել է իր հավակնությունները՝ հանդես գալու որպես Զանգեզուրի միջանցքի նախագծի իրականացման երաշխավոր, ավելին՝ քննարկվում է 100 տարով երկարաժամկետ վարձակալության հնարավորությունը։ Այսպես է առաջացել նոր տրանսպորտային միջանցքի՝ «Թրամփի կամրջի» գաղափարը, որը երկարաժամկետ հեռանկարում կարող է նոր իրականություն ստեղծել տարածաշրջանում», – նշել է աղբյուրը։
Նրա խոսքով՝ չնայած այն հանգամանքին, որ այս գաղափարը հեշտ չի լինի իրականացնել բազմաթիվ գործոնների և մի շարք տարածաշրջանային խաղացողների, այդ թվում՝ Իրանի դիմադրության պատճառով, սա նշանակում է առնվազն երկու բան։ Նախ՝ Վաշինգտոնը հետաքրքրված է Հարավային Կովկաս լուրջ և երկար ժամանակով գալով։ Երկրորդ՝ ԱՄՆ-ն պատրաստ է ինստիտուցիոնալ մասնակցության տարածաշրջանային լոգիստիկ գործընթացներին։ «Այսպիսով, Վաշինգտոնը, որը պատրաստ է օգտվել Մոսկվայի՝ և՛ Երևանի, և՛ Բաքվի հետ հարաբերությունների դժվար փուլից, կարող է փորձել դառնալ Հարավային Կովկասում նոր մոդերատոր», – ամփոփել է աղբյուրը։
