Զենք արտադրող 100 խոշորագույն ընկերությունների եկամուտներն անցյալ տարի հասել են ռեկորդային 679 միլիարդ դոլարի․ SIPRI

Զենք արտադրող 100 խոշորագույն կազմակերպությունների եկամուտներն անցյալ տարի հասել են ռեկորդային 679 միլիարդ դոլարի, ինչը 5.9% -ով ավելի է 2023 թվականի համեմատ։ Այս մասին հայտնել է Ստոկհոլմի միջազգային խաղաղության հետազոտությունների ինստիտուտը (SIPRI)՝ զենքի համաշխարհային առևտրի վերաբերյալ իր զեկույցում։

Փաստաթղթում նշվել է 100 խոշորագույն զենք արտադրողների համակցված եկամուտների կտրուկ աճ՝ երկրների կողմից իրենց զինանոցներն ընդլայնելու և արագորեն արդիականացնելու ցանկության ֆոնին։

Զենքի համաշխարհային վաճառքից եկամուտները կտրուկ աճել են 2024 թվականին՝ Ուկրաինայի և Գազայի պատերազմների պատճառով պահանջարկի աճի, գլոբալ և տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական լարվածության և ռազմական ծախսերի կայուն աճի ֆոնին։ 2018 թվականից ի վեր առաջին անգամ աշխարհի հինգ խոշորագույն զենք արտադրող ընկերությունները մեծացրել են իրենց արտադրանքի վաճառքից ստացված եկամուտները։

Հիմնական աճը բաժին է ընկնում եվրոպական և ամերիկյան ընկերություններին, սակայն տարեկան աճ է նկատվել նաև աշխարհի բոլոր տարածաշրջաններում, որոնք ներկայացված են առաջին հարյուրյակում: Միակ բացառությունն Ասիան և Օվկիանիան էին, որտեղ, ըստ SIPRI-ի, չինական ռազմական արդյունաբերության խնդիրները հանգեցրել են տարածաշրջանային ընդհանուր ցուցանիշի անկմանը: Եկամուտների աճը և նոր պատվերները շատ զենք արտադրող ընկերությունների դրդել են ընդլայնել արտադրական գծերը, մեծացնել հզորությունները, բացել նոր դուստր ձեռնարկություններ կամ կատարել ձեռքբերումներ:

Մասնավորապես, Եվրոպայի 26 ընկերություններից 23-ի, բացառությամբ Ռուսաստանի, ընդհանուր եկամուտն աճել է 13 %-ով՝ հասնելով 151 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի, ինչը պայմանավորված է Ուկրաինայում պատերազմի հետ կապված պահանջարկով և Ռուսաստանից եկող ենթադրյալ սպառնալիքով: Հատկանշականորեն մեծ աճ է գրանցվել Չեխիայի «Չեխոսլովակյան խմբի» համար, որի եկամուտներն աճել են 193 %-ով՝ մասամբ Ուկրաինայի համար հրետանային արկեր մատակարարելու կառավարության կողմից իրականացվող նախագծի շնորհիվ, ինչպես նաև Ուկրաինայի «Ուկրաինական պաշտպանական արդյունաբերություն» ԲԲԸ-ի համար, որը 41 % աճ է գրանցել։

SIPRI-ի ցուցակում ընդգրկված երկու ռուսական ընկերությունների՝ «Ռոստեկի» և «Միացյալ նավաշինական կորպորացիայի» զենքի վաճառքից ստացված եկամուտները 23 %-ով աճել են՝ հասնելով 31.2 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի՝ չնայած պատժամիջոցների պատճառով բաղադրիչների պակասին։ SIPRI-ն նշել է, որ ներքին պահանջարկն ավելին քան բավարար է զենքի արտահանման անկումը փոխհատուցելու համար, չնայած որակյալ աշխատուժի պակասը մարտահրավեր է։

Զենքի վաճառքից ստացված եկամուտներն աճել են նաև Մերձավոր Արևելքում, և վարկանիշային աղյուսակում ընդգրկված երեք իսրայելական ընկերությունները 16% աճ են գրանցել՝ հասնելով 16.2 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի։

Ասիայում և Օվկիանիայում եկամուտների 1.2%-ով անկումը մինչև 130 միլիարդ ԱՄՆ դոլար պայմանավորված է ինդեքսում ընդգրկված 8 չինական ընկերությունների եկամուտների 10%-ով անկմամբ։ Դա տեղի է ունեցել այն բանից հետո, երբ անցյալ տարի չինական զենքի գնման մեջ բազմաթիվ կոռուպցիոն մեղադրանքները հանգեցրել են խոշոր պայմանագրերի հետաձգման կամ չեղարկման։