ՀՀ-ի իշխանությունները չպետք է շփոթեն դիվերսիֆիկացիան ռուսական հեգեմոնիան արևմտյանով փոխարինելու հետ․ Common Space
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ազդարարել է Եվրամիությանն (ԵՄ) անդամակցելու ծրագրերի մասին։ Չնայած դա փաթեթավորվում է որպես Ռուսաստանից տասնամյակների կախվածությունից ձերբազատվելու փորձ, Մոսկվան այդ քայլը դիտարկում է որպես տարածաշրջանից իրեն պարզապես դուրս մղելու Արևմուտքի հնարք: Նման քայլն աջակցություն է ստանում Հայաստանում ոմանց կողմից՝ Ռուսաստանից և Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունից (ՀԱՊԿ) հիասթափության պայմաններում՝ 2020 թվականին Ադրբեջանի հետ պատերազմից և 2022 թվականին բուն Հայաստան ներխուժումից հետո. գրել է Common Space-ը։
Ընդգծվել է, որ դիվերսիֆիկացումը երկրում վաղուց էր սպասվում, թեև այն, հազիվ թե, այլընտրանք ուներ: Միայն անվտանգության ոլորտում է Երևանը հուսահատորեն այլընտրանքային գործընկերներ փնտրում՝ հաշվի առնելով Ուկրաինայում Ռուսաստանի լարված իրավիճակը: Հայաստանի աշխարհագրությունը միշտ խոչընդոտել է դիվերսիֆիկացմանն ընդհանրապես և հատկապես՝ տնտեսականին։ Հնդկական զենքը ենթադրաբար տեղափոխվում է Իրանի տարածքով։
Ինչպես նշվել է, ծով ելք չունեցող, շրջափակված և ցամաքային ճանապարհով արտաքին աշխարհի հետ կապը Վրաստանի և Իրանի միջոցով պահող երկրի համար ԵՄ շուկան հիմնականում սահմանափակված է, նույնիսկ եթե տեղական արտադրողները կարողանան համապատասխանել դրա խիստ չափանիշներին կամ մրցակցել բազմազան շուկայում: Միևնույն ժամանակ, եթե 2022 թվականին Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև ընդհանուր առևտուրը կազմել է 2,5 միլիարդ դոլար, ապա 2024 թվականի վերջին այն հասել է 12 միլիարդ դոլարի: Ավելին, 2023 թվականին Ռուսաստանին բաժին է ընկել Հայաստանի առևտրի 42 տոկոսը, իսկ ԵՄ-ին՝ ընդամենը 7,3 տոկոսը: Էներգիայի, մասնավորապես գազի և երկրի միակ միջուկային ռեակտորի համար վառելիքի ներմուծումը նույնպես գալիս է Ռուսաստանից: Հայաստանի անդամակցությունը Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ) բարդացնում է իրավիճակը, քանի որ Երևանը չի կարող լինել երկուսի լիիրավ անդամ։
Ռուս պաշտոնյաներն արդեն զգուշացրել են, որ նման քայլը կարող է հանգեցնել գազի գների բարձրացման, ներմուծման ծախսերի ավելացման և գործազրկության մեծացման: Սոցիալ-տնտեսական ցանկացած փլուզման հետ կապված պոտենցիալ քաղաքական հետևանքները նշվել են նաև երկրի արտաքին հետախուզության նոր ծառայության կողմից անցյալ շաբաթ հրապարակված տարեկան զեկույցում, որը նախազգուշացնում էր արտաքին դերակատարների մասին, որոնք օգտագործում են տնտեսական և էներգետիկ կախվածությունը երկիրն ապակայունացնելու համար:
Հավելվել է նաև, որ Ադրբեջանի հետ խաղաղության համաձայնագրի փոխարեն՝ ԵՄ-ի աջակցությունը Փաշինյանին, որի վարկանիշն անկում է ապրել, կարող է օգնել նրան ապահովելու հաղթանակ 2026 թ-ի ընտրություններում։ Նույնը վերաբերում է ԱՄՆ-ի աջակցությանը։Այս ամսվա սկզբին Երևանը Վաշինգտոնի հետ ստորագրել է Ռազմավարական գործընկերության հանձնաժողովի կանոնադրությունը: Երկու երկրների միջև համագործակցության այս ինստիտուցիոնալ շրջանակը կարևոր է նաև միջուկային էներգիայի ոլորտում դիվերսիֆիկացման տեսանկյունից:
Բայց դիվերսիֆիկացիան չպետք է շփոթել՝ ռուսական հեգեմոնիան արևմտյանով փոխարինելու հետ:
