Վաշինգտոնը կարող է օգտագործել Բաքու-Երուսաղեմ հարաբերությունները Իրանի աշխարհաքաղաքական հավակնությունները զսպելու համար․ The National Interest
Թեև Իրանը դուրս է մղվել Սիրիայից, այն կշարունակի մարտահրավեր նետել ԱՄՆ ռազմավարությանն Արևմտյան Ասիայում: Մինչդեռ Իսրայելի և արաբական չափավոր սուննի պետությունների միջև Աբրահամի համաձայնագրերը, թեև տարածաշրջանային անվտանգության շրջանակի կենսական և անհրաժեշտ բաղադրիչն են, բավարար չեն: Թրամփի վարչակազմը պետք է հավաքի ընկերներին և դաշնակիցներին՝ ուժի միջոցով խաղաղության իր նպատակին հասնելու համար: Այս համատեքստում՝ Իսրայելի և Ադրբեջանի միջև ռազմավարական գործընկերությունը կարող է շահավետ լինել ոչ միայն Մերձավոր Արևելքի, այլև՝ Եվրասիայում Ամերիկայի ավելի լայն ռազմավարական առաջնահերթությունների համար. գրել է The National Interest-ը։
Սիրիայում, ինչպես նաև ողջ Մերձավոր Արևելքում, իր վերջին զգալի ռազմավարական կորուստը լուծելու համար Իրանը վերջին ամսվա ընթացքում ակտիվորեն հարաբերություններ է կառուցում Ռուսաստանի և Պակիստանի հետ: Հունվարի 17-ին Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշկիան մեկնել է Մոսկվա՝ վեց ամսվա ընթացքում իր երրորդ հանդիպմանը Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ, որտեղ երկու ղեկավարները պաշտոնականացրել են քսանամյա համապարփակ ռազմավարական գործընկերության պայմանագիրը: Հունվարի 20-ին Իրանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ գեներալ-մայոր Մոհամմադ Բաղերին այցելել է Պակիստան՝ քննարկելու անվտանգության և սահմանների կառավարումը: Ղեկավարելով բարձրաստիճան հրամանատարների պատվիրակությունը՝ Թեհրանի ամենաբարձրաստիճան զինվորականը քննարկումներ է անցկացրել Պակիստանի զինված ուժերի բարձրաստիճան պաշտոնյաների, ինչպես նաև երկրի պաշտպանության նախարարի և նախագահի հետ:
Իրանի քայլերը, հատկապես նրա աճող կապերը Ռուսաստանի հետ, Թրամփին ստիպում են մտածել շրջանակից դուրս: Եվ պետք չէ շատ հեռու նայել՝ ճանաչելու այն դերը, որը կարող է ունենալ Ադրբեջանը։ Սա մուսուլմանական մեծամասնությամբ ժողովուրդ ունեցող երկիր է, որը նշանակալի սահման ունի Իրանի հետ: Այն բաժանում է Իրանը Ռուսաստանից, որը եռանդուն կերպով զարգացնում է հյուսիս-հարավ առևտրային միջանցքը: Բաքվի նավահանգիստը նաև հիմնական առևտրային դարպաս է Կենտրոնական Ասիայից եկող Արևելք-Արևմուտք առևտրի համար:«2020-ի Ղարաբաղյան պատերազմում Հայաստանի նկատմամբ տարած հաղթանակից հետո Ադրբեջանն ավելի ու ավելի է իրեն դիտում որպես աճող միջին ուժ։ Մինչ Բաքուն դեռևս աշխատում է Երևանի հետ կոնֆլիկտային կարգավորման հասնելու ուղղությամբ, նա հաստատում է իր ռազմավարական դիրքորոշումը: Այն ավելի սերտ կապեր է կառուցում Կենտրոնական Ասիայի իր անդրկասպյան հարեւանների հետ: Սուրբ Ծննդյան օրը ռուսական հակաօդային պաշտպանության համակարգի կողմից մարդատար ինքնաթիռի խոցումը Բաքվին նույնիսկ լծակներ է տվել՝ ետ մղելու իր ագրեսիվ հյուսիսային հարևան Ռուսաստանին, ինչի մասին վկայում է նախագահ Իլհամ Ալիևի անսովոր կոշտ լեզուն ողբերգական վթարի մեղսակցությունից շեղվելու Մոսկվայի փորձերի դեմ», – գրել է կայքը:
Ինչպես նշվել է Բաքուն, Իրանի հետ ունեցել է շատ բարդ երկկողմ հարաբերություններ, սակայն կարողացել է խուսափել կոնֆլիկտից՝ ապահովելով իր շահերը։ Ավելի աշխարհաքաղաքական մասշտաբով՝ Հայաստանի հետ Իրանի տասնամյակների դաշինքը մեծ մտահոգություն է եղել Ադրբեջանի համար:
Մերձավոր Արևելքում, թերևս, ամենակարևոր ներգրավվածությունը Ադրբեջանի երեսնամյա ռազմավարական հարաբերություններն են ԱՄՆ-ի առանցքային դաշնակից Իսրայելի հետ: Բաքուն եղել է Երուսաղեմի էներգետիկ անվտանգության կենսական աղբյուրը։ Իսրայելն, իր հրթին, ծառայել է որպես ռազմական տեխնիկայի հիմնական մատակարար: Կիսելով ընդհանուր վտանգը Իրանից՝ երկուսն էլ սերտ գործընկերություն են պահպանել, հատկապես հետախուզական տեղեկատվության փոխանակման ոլորտում՝ հակազդելու տարածաշրջանում իշխանություն նախագծելու Իսլամական Հանրապետության ջանքերին:
«Վաշինգտոնը կարող է օգտագործել Բաքու-Երուսաղեմ հարաբերությունները Իրանի աշխարհաքաղաքական հավակնությունները զսպելու համար: Ադրբեջանը կարող է ծառայել որպես առանցքային դաշնակից Իրանին զսպելու և Թուրքիայի հետ կարևոր կապուղի պահպանելու համար։ Դեռևս ՆԱՏՕ-ի դաշնակից լինելով՝ Անկարան ձգտում է ինքնահաստատվել որպես տարածաշրջանային խաղացող, և ամերիկա-թուրքական շահերը միշտ չէ, որ համընկնում են, չնայած ներկայումս Իրանի հարցում զգալի համընկնումներ կան: Հետևաբար, ամերիկյան շահերից է բխում սերտ հարաբերություններ հաստատել ադրբեջանցիների հետ՝ ուժերի հավասարակշռությունը պահպանելու համար ավելի լայն տարածաշրջանում, հատկապես, երբ Թուրքիայի և Պարսից ծոցի արաբական երկրների հավասարակշռությունը գնալով ավելի կարևոր է դառնում», – նշվել է հոդվածում:
Կարևոր է նաև, որ Թրամփի նոր վարչակազմը մեծ ուշադրություն դարձնի նաև Ռուսաստանի հետ Ադրբեջանի զարգացող հարաբերություններին: Թուրքիան արդեն օգտվում է Ադրբեջանի հետ ունեցած սերտ կապերից՝ ընդլայնելու իր ազդեցությունը ինչպես Սև, այնպես էլ Կասպից ծովերի ավազանում։ Միացյալ Նահանգների համար առավել կարևոր է, որ նա ավելի սերտ կապեր հաստատի Ադրբեջանի հետ՝ աշխարհում այն միակ երկրի հետ, որը սահմաններ ունի ինչպես Ռուսաստանի, այնպես էլ Իրանի հետ:
