ՀՀ-ն հայտնվել է խիստ խոցելի իրավիճակում՝ Իրան-Իսրայել բախման պատճառով․ EADaily

 Իրանի և Իսրայելի միջև զինված հակամարտությունը վերջին տարիներին աննախադեպ մակարդակի է բարձրացրել Մերձավոր Արևելքում լայնածավալ անկայունացման ռիսկերը: Էսկալացիան կարող է տարածվել հարևան տարածաշրջաններում, այդ թվում՝ Հարավային Կովկասում: Այստեղ Հայաստանն ամենախոցելի դիրքում է. գրել է EADaily-ին։

Ինչպես նշվել է, Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմի ավարտից հետո Իրանը դարձել է անդրկովկասյան հանրապետության տարածքային ամբողջականության ամենահետևողական պաշտպաններից մեկը: Այժմ Երևանի ռազմավարական գործընկերն անորոշ ժամանակով ուղիղ բախման մեջ է Մերձավոր Արևելքի հզոր ռազմական խաղացողի հետ, որն էլ, իր հերթին, սերտ դաշինք է կառուցել Ադրբեջանի հետ։

Բաքվի և Թել Ավիվի միջև կապերը լայնածավալ են, այդ թվում՝ զենքի ոլորտում: Հրեական պետությունը դարձել է Հարավային Կովկասի ամենամեծ տնտեսության համար հարվածային համակարգերի առաջատար մատակարարներից մեկը: Դրանք նշանակալի դեր են խաղացել Ադրբեջանի ռազմական հաջողության մեջ 2020 թվականի աշնանը Ղարաբաղում տեղի ունեցած 44-օրյա պատերազմում: Ավելին, Իրանը նախորդող ամբողջ քառորդ դարի ընթացքում չափազանց բացասաբար է վերաբերվել իր հյուսիսային հարևանի ռազմական և քաղաքական նախասիրություններին (Ադրբեջանի և Իսրայելի միջև միության ակունքները սկսվում են 1990-ականների վերջից):

Կայքը նկատել է, որ Իրան-Իսրայել հակամարտությունն արդեն իսկ անկանխատեսելի հետևանքներ է ունեցել Անդրկովկասի համար քաղաքացիական ավիացիայի ոլորտում: Անցյալ ուրբաթ օրվանից տարածաշրջանում օդային երթևեկության քարտեզը խաթարվել է: Չեղարկվել են դեպի Երևան և Հայաստանի մայրաքաղաքից դեպի այլ քաղաքներ չվերթները, իսկ որոշ ավիաընկերություններ ստիպված են եղել ամբողջությամբ փոխել իրենց երթուղիները: Միջազգային չվերթներ իրականացնող մի շարք ուղևորատար ինքնաթիռներ արտակարգ վայրէջքներ են կատարել Երևանի «Զվարթնոց» օդանավակայանում և հարևան երկրների օդանավակայաններում: Արդյունքում՝ Հայաստանի և էթնիկ հայ քաղաքացիները հայտնվել են Բաքվի օդանավակայանում, իսկ Ադրբեջանի քաղաքացիները՝ «Զվարթնոցում»:

Իրանական միջուկային օբյեկտներին Իսրայելի կողմից հարվածները նույնպես մտահոգություններ են առաջացրել հնարավոր ճառագայթային աղտոտման վերաբերյալ: Հայաստանի միջուկային և ճառագայթային անվտանգության գիտատեխնիկական կենտրոնը հայտնել է, որ համապատասխան չափումներ է անցկացրել Սյունիքի մարզի մի շարք բնակավայրերում՝ Իրանի հետ սահմանին, որի արդյունքում՝ ռադիոակտիվ ֆոնի որևէ փոփոխություն չի գրանցվել:

Հանրապետությունում հիմնական մտահոգությունները վերջին 48 ժամվա ընթացքում հնչեցրել են տեղի քաղաքական գործիչներն ու փորձագետները՝ կապված Արևմտյան Ասիայից Հարավային Կովկաս տարածվելու էսկալացիայի ռիսկի աճի հետ:
Բաքուն ինքը նախորդ օրը նոր կասկածների հիմք է տվել Երևանում: Ադրբեջանի նախագահի օգնական, հանրապետության ղեկավարի վարչակազմի արտաքին գործերի բաժնի ղեկավար Հիքմեթ Հաջիևը կրկին նշել է «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման կարևորությունը։ Ավելին՝ նա այն ներկայացրեց որպես մի նախագիծ, որը շահավետ է հենց Հայաստանի համար։

Այժմ, հաշվի առնելով Թեհրանի և Թել Ավիվի միջև ռազմական բախման վերջին հանգամանքներն, Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապող իրանական երթուղին բավականին խոցելի է թվում։ Վերջին երկու օրերի ընթացքում Իսրայելը բազմաթիվ հարվածներ է հասցրել Իսլամական Հանրապետության հյուսիսարևմտյան շրջանի ռազմական օբյեկտներին և ենթակառուցվածքներին։

Ըստ հոդվածի՝ այսպես թե այնպես, Ադրբեջանի վարքագիծը տարածաշրջանում լուրջ փոփոխությունների չի ենթարկվի՝ կախված նրա պաշտոնական հայտարարություններում տրված շեշտադրումներից: Տարիներ առաջ Բաքուն վստահորեն ընտրել է Իրանի «թիվ 1» ռազմական հակառակորդի հետ մերձեցման ուղին՝ սպասելով հարմար պահի, որպեսզի իր հարավային հարևանն այնքան թուլանա, որ Ադրբեջանին հնարավորություն տա իրականացնել իր հեռահար ծրագրերը տարածաշրջանում: Ըստ պարբերականի՝ խոսքը միայն «Զանգեզուրի միջանցքը» էքստրատերիտորիալ ռեժիմի մեջ դնելու մասին չէ: Հունիսի 13-ից հետո ադրբեջանական մամուլում սրվել են քննարկումները «Հարավային Ադրբեջանի»՝ էթնիկ ադրբեջանցիներով բնակեցված Իրանի հյուսիսային նահանգների ճակատագրի վերաբերյալ:

Իրանի ռազմական և քաղաքական ղեկավարության կասկածները «այաթոլլաների ռեժիմը» ներսից խաթարելու ադրբեջանա-իսրայելական գաղտնի ծրագրերի վերաբերյալ միայն աճել են: Իսրայելը և Ադրբեջանը կարող են համատեղ պլանավորել Իսլամական Հանրապետության հյուսիսային սահմանների անկայունացումը: Քաղաքական գործիչների, զինվորականների և փորձագետների կողմից Իրանի միջուկային օբյեկտներին ամերիկա-իսրայելական զույգի կողմից հարվածների վերաբերյալ յուրաքանչյուր սպասում անխուսափելիորեն մեծացնում է Թեհրանի համար ռիսկերը՝ Բաքվի և Թել Ավիվի միջև տարածաշրջանում սերտ ռազմաքաղաքական համակարգման պատճառով:

Ինչպես շեշտվել է, նախագահ Իլհամ Ալիևը վաղուց հայտնի է որպես Իսրայելի «լավագույն ընկերը» Հարավային Կովկասում և նախկինում բազմիցս հակաիրանական հայտարարություններ է արել։ Հիմա շատ բաներ միաձուլվել են մի ժամանակահատվածում, և սա Հայաստանի համար անհանգստության աճի հստակ ցուցիչ է։