ԱՄՆ միջամտությունը նոր էջ է բացում հայ-ադրբեջանական խաղաղության բանակցություններում, սակայն մարտահրավերները պահպանվում են․ Chatham House
Սպիտակ տանն անցկացված ՀՀ–Ադրբեջան–ԱՄՆ գագաթնաժողովի և դրա հետևանքների վերաբերյալ քննարկումներում գերիշխում են աշխարհաքաղաքական տեսանկյունները:
Այնուամենայնիվ, վերջին հաշվով, Հայաստան–Ադրբեջան հարաբերությունների անվտանգության նվազեցում ավելի շատ կախված կլինի ներքին քաղաքական տեղաշարժերից՝ հեռու խորը արմատացած հակամարտության պատմություններից. գրել է Chatham House–ը։
Ինչպես նշվել է, պայմանագրի տեքստն ինքնին շատ անակնկալներ չի պարունակում: Այն հիմնականում տեխնիկական փաստաթուղթ է, որը կարգավորում է հարաբերությունների կարգավորումը Խորհրդային Միությունից ժառանգած հանրապետական սահմանների հիման վրա՝ հաստատելով միմյանց նկատմամբ տարածքային պահանջների բացակայությունը և բացառելով նման պահանջների առաջ քաշումն ապագայում։
Պայմանագիրը դեռ պետք է ստորագրվի, սակայն Ադրբեջանի մեկ այլ պնդումը Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելու վերաբերյալ պահպանվում է: Այս նախապայմանի կատարումը խրված է Հայաստանի անկանխատեսելի ներքին քաղաքականության մեջ, և, վերջին հաշվով, այս պայմանագրին անուղղակի հանրային համաձայնությունը՝ 2026 թվականին նոր սահմանադրության վերաբերյալ հանրաքվեի միջոցով: Ամերիկյան ներդրումն ավելի կարևոր է երկրորդ արդյունքի համար, որը կապի վերաբերյալ բարդ անհամաձայնությունները լուծելու մոտեցման շուրջ համաձայնություն է:
Մոսկվան արդեն իսկ իր դժգոհությունն է հայտնել «արտատարածաշրջանային» ներգրավվածության վերաբերյալ։ Կարելի է ակնկալել Ռուսաստանի կողմից TRIPP-ի նկատմամբ շարունակական թշնամանք, հնարավոր է՝ ներառյալ Ադրբեջանի էներգետիկ ենթակառուցվածքների, Եվրասիական միությունում Հայաստանի առևտրի և Ռուսաստանում երկու ազգությունների համայնքների վրա ճնշման միջոցով։
Զգալիորեն ավելի քիչ լծակներով Իրանը ևս արտահայտել է իր մտահոգությունն իր սահմանի երկայնքով ամերիկյան ներկայության ամրապնդման վերաբերյալ, նույնիսկ եթե առաջարկվող լուծումը բավարարի Իրանի մտահոգությունները՝ միջազգային սահմանները հարգելու վերաբերյալ։
Երկրորդ ռիսկը ժամանակի ընթացքում ամերիկյան հետաքրքրության ցանկացած անկումն է։ Նախաձեռնությունն ավելի հավանական է, որ հաջողության կհասնի, եթե աջակցություն ստանա Թուրքիայի կողմից, մասնավորապես՝ Անկարայի կողմից Հայաստանի և Եվրամիության հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում առաջընթացով։
Այնուամենայնիվ, ռազմավարական ամնեզիայի քաղաքականությունը ենթադրում է, որ շատերը կկորցնեն այս գործընթացում՝ հարյուր հազարավոր հայեր և ադրբեջանցիներ, ովքեր վերջին չորս տասնամյակների ընթացքում կորցրել են տուն, հող և այլն։ Նրանցից խնդրվում է կասեցնել արդարադատության ցանկությունները՝ տնտեսապես օգուտ քաղելու համար մրցակցային աշխարհաքաղաքականության մեջ խրված կապի սխեմաներից, որոնք կարող են ժամանակ պահանջել իրականացման համար։ Այս խոչընդոտը կխթանի ներքին ընդդիմությունը Հայաստանում՝ ապահովելով պայքար սահմանադրական հանրաքվեի անցկացման համար։ Քանի որ Նիկոլ Փաշինյանի ժողովրդականությունը բոլոր ժամանակների ամենացածր մակարդակի վրա է, նրա ճակատագիրն այժմ կապված է Օվալաձև գրասենյակի համաձայնագրերի կատարման հետ։ Նրա գոյատևումը կախված կլինի նաև ադրբեջանական հռետորաբանության փոփոխություններից։
