Ադրբեջանի հետ ստորագրած հռչակագրի ֆոնին՝ ՀՀ-ն ամրապնդում է հարաբերություններն Իրանի հետ․ Bloomberg

Այս ամիս Հայաստանը և Ադրբեջանն ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ ստորագրել են 17 կետից բաղկացած հռչակագիր, որի նպատակն է վերջ դնել երկու հարևանների միջև տասնամյակներ շարունակվող հակամարտությանը․ գրել է Bloomberg-ը։

Նշվել է նաև, որ Իրանի և Հայաստանի պաշտոնյաները ևս ստորագրել են մի շարք համաձայնագրեր տրանսպորտի և լոգիստիկայի վերաբերյալ, ինչպես նաև վերանայել բեռնափոխադրումների սակագներն՝ ընդգծելով տնտեսական ինտեգրման խորացման ձգտումը։ Երկու երկրները համաձայնել են կառուցել երկրորդ կամուրջ Արաքս գետի վրայով և արդիականացնել առկա սահմանային տերմինալները։

Հայաստանն ու Ադրբեջանը պատերազմներ են մղել, որոնց հետևանքով 1990-ականների սկզբին զոհվել է ավելի քան 30,000 մարդ, իսկ 2020 թվականի 44-օրյա հակամարտության ընթացքում՝ առնվազն 6,000 մարդ։ 2023 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանը կայծակնային ռազմական գործողության արդյունքում՝ լիակատար վերահսկողություն ձեռք բերեց Արցախի նկատմամբ՝ ավելի քան 100,000 հայի ստիպելով փախչել Հայաստան։

Չնայած Վաշինգտոնում ստորագրված հռչակագրի տեքստը չունի պայմանագրի իրավական ուժ, այն պարտավորեցնում է երկու կողմերին ճանաչել միմյանց ինքնիշխանությունն ու սահմանները, հրաժարվել ապագա տարածքային պահանջներից և արգելում է երրորդ կողմի ուժերի ներկայությունն իրենց ընդհանուր սահմանի երկայնքով։

ԱՄՆ-ի աջակցությամբ բանակցությունների արդյունքում «Զանգեզուրի միջանցքը» վերանվանվեց «Թրամփի երթուղի՝ միջազգային խաղաղության և բարգավաճման համար» (TRIPP) և պետք է վերահսկվի դեռևս չընտրված մասնավոր ընկերությունների կողմից։ Այն կկապի Ադրբեջանի տարածքի մեծ մասը Նախիջևանի էքսկլավի հետ, որը սահմանակից է Թուրքիային՝ անցնելով հարավային Հայաստանի միջով։

Չնայած Իրանի Արտաքին գործերի նախարարությունը լայնորեն ողջունել է Վաշինգտոնի համաձայնագիրն, Իրանի գերագույն առաջնորդ այաթոլլա Ալի Խամենեիի օգնականը դատապարտել է առաջարկվող տարանցիկ երթուղին, որի համար ԱՄՆ-ն կունենա բացառիկ զարգացման իրավունքներ։

Իրանի նախագահը Երևան կատարած այցի ժամանակ ևս մեկ անգամ շեշտել է, որ տարածաշրջանում առաջնորդությունը պետք է պատկանի կովկասյան պետություններին, և որ տարածաշրջանի խնդիրները արտաքին ուժերին արտահանելը միայն կբարդացնի իրավիճակը։

Թեհրանը դեմ էր այդ երթուղուն նույնիսկ այն ժամանակ, երբ բանակցությունները միջնորդում էր Ռուսաստանը։

Ռուսաստանը զգուշավոր ողջունել է Թրամփի միջնորդությամբ երթևեկությունը՝ հիշեցնելով Հայաստանին Եվրասիական տնտեսական միության կազմում իր պարտականությունների մասին։ Ռուս սահմանապահները ներկայումս հսկում են իրանա-հայաստանյան սահմանը հայկական զորքերի հետ միասին։