ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ ձեռք բերված հայ-ադրբեջանական համաձայնագիրը վերաձևել է Հարավային Կովկասի դիվանագիտական քարտեզը․ The Washington Times
Հայ-ադրբեջանական խաղաղության համաձայնագիրն ավելին է, քան պարզապես կետ՝ նախագահ Թրամփի Նոբելյան խաղաղության մրցանակի ցուցակում։ ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ ձեռք բերված համաձայնագիրը վերաձևել է Հարավային Կովկասի դիվանագիտական քարտեզը՝ դուրս մղելով Ռուսաստանին և Իրանին, միաժամանակ դիրքավորելով Վաշինգտոնին որպես գլխավոր միջնորդ. գրել է The Washington Times-ը։
Ինչպես նշվել է, Սպիտակ տանն Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ստորագրված համաձայնագիրը բացում է «Զանգեզուրի միջանցքը», որը կապում է Ադրբեջանի Նախիջևանի էքսկլավը Ադրբեջանի հետ։
Համաձայնագրի մի մասը ներառում էր ԱՄՆ-ին բացառիկ իրավունքի տրամադրում «Զանգեզուրի միջանցքը» զարգացնելու համար, որը ԱՄՆ կառավարությունը անվանել է «Թրամփի երթուղի՝ միջազգային խաղաղության և բարգավաճման համար» կամ TRIPP։
Երկրորդ Ղարաբաղյան պատերազմում Ադրբեջանի հաղթանակից գրեթե հինգ տարի անց կնքված համաձայնագիրն արտացոլում է Հայաստանի և Ադրբեջանի ցանկությունը՝ նվազեցնել Մոսկվայից և Թեհրանից կախվածությունը՝ միաժամանակ առաջարկելով։
Սպիտակ տանը կայացած արարողությունից ի վեր Ալիևը եղել է միջազգային շարժման ամենաեռանդուն կողմնակիցներից մեկը, որը նպատակ ուներ պարգևատրել ԱՄՆ նախագահին Նոբելյան խաղաղության մրցանակով, որը նա բացահայտորեն տենչացել է։
The Washington Times-ն ընդգծել է, որ կենտրոնական Ասիայում իշխանության տեղափոխության՝ Ռուսաստանից և Իրանից հեռու դեպի Թուրքիա և ԱՄՆ, արմատները 2020 թվականի Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմի ավարտում են, հակամարտություն, որը հանգեցրել է մոտ 5000 զինվորական զոհերի և 100,000 տեղահանված հայերի։
Քանի որ Ռուսաստանը խրված էր Ուկրաինայում, Հարավային Կովկասում անկայունությունը ստեղծեց ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ խաղաղության համաձայնագրի անհրաժեշտության զգացում։
«Երկրորդ Ղարաբաղյան պատերազմից ի վեր ոչ մի միջազգային մարմին չկարողացավ լուծել փակուղին», – նշել է Թել Ավիվի համալսարանի Մոշե Դայան կենտրոնի ավագ գիտաշխատող Հայ Էյթան Քոհեն Յանարոչակը։
Վերջին տարիներին երկու երկրներն էլ անկայուն հարաբերություններ են ունեցել Մոսկվայի հետ:
Ադրբեջանում ԱՄՆ նավթային հսկաները, ինչպիսիք են Exxon Mobil-ը, Chevron-ը և ConocoPhillips-ը, խոշոր ներդրումներ են կատարել Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան խողովակաշարում, որը Կասպից ծովի նավթը տեղափոխում է Եվրոպա։
Ադրբեջանի կարևորությունը տարածվում է էներգետիկայի սահմաններից այն կողմ։ Այն կենսական դեր է խաղում ՆԱՏՕ-ի լոգիստիկայում, և Վաշինգտոնը TRIPP միջանցքը համարում է Ռուսաստանի և Իրանի խցանման կետերը շրջանցելու միջոց՝ ամրապնդելով ԱՄՆ տնտեսական և ռազմավարական կապերը տարածաշրջանի հետ։
Թուրքիայի համար այս գործարքը դիվանագիտական հաղթանակ է և տնտեսական հնարավորություն։ «Զանգեզուրի միջանցքը» նաև Թուրքիային ավելի մեծ ազդեցություն է տալիս Ադրբեջանում և ընդլայնում է նրա ազդեցությունը դեպի Կենտրոնական Ասիա։
Ադրբեջանը մնում է Թուրքիայի և Իսրայելի վստահելի գործընկեր՝ նույնիսկ այն դեպքում, երբ լարվածությունը շարունակվում է Գազայի հատվածի և Սիրիայի շուրջ։
Էներգետիկ և ռազմավարական խորհրդատու, պետական նավթային ընկերության նախկին պաշտոնյա Ռաուֆ Մամեդովը շեշտել է, որ ԱՄՆ-ն ձգտում է «ընդլայնել իր ազդեցությունը առանց ռազմական ներկայության։ Տնտեսական և ռազմավարական հետևանքները հսկայական են։ Սա հնարավորություն է հակակշռելու Ռուսաստանի նվազող ազդեցությանը»։
Թեհրանը TRIPP միջանցքը համարում է իր տարածաշրջանային գերիշխանությանը ուղղված ուղղակի մարտահրավեր։
ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի ազդակներից անակնկալի եկած Մոսկվան շարունակում է զգուշավոր լինել։ «Ռուսաստանը պայքարում է պահպանելու իր ավանդական ազդեցությունը, քանի որ ԱՄՆ-ն ներխուժում է տարածաշրջան», – նշել է Մամեդովը։
