ՀՀ-ի ներկայիս ուղին վտանգում է ոչ միայն երկրի ինքնիշխանությունը, այլև՝ իր եզակի քաղաքակրթության գոյատևումը․ The American Conservative

Արարատ լեռան ստվերում՝ Նոյի տապանի աստվածաշնչյան հանգրվանում, աշխարհի առաջին քրիստոնյա ազգը բախվում է ինքնության և գոյատևման ճգնաժամի։ Անցել է երկու տարի Լեռնային Ղարաբաղից ավելի քան 100,000 հայ քրիստոնյաների տրավմատիկ արտագաղթից, որը ծանր կորուստ է շատ հայերի համար։ Այսօր գերակշռում է մռայլ պրագմատիզմի տրամադրությունը․ գրում է The American Conservative-ը։

Նշվում է, որ այս նոր ուղին պետք է դիտարկել խորը մտահոգությամբ։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարությամբ Հայաստանը վերաիմաստավորում է իր էությունը։ Չնայած խաղաղության ցանկությունը հասկանալի է, կիրառվող մեթոդները, որոնք խաթարում են երկրի հոգևոր, պատմական և սոցիալական հենասյուները, վտանգավոր են․ ՀՀ -ն կարող է դառնալ ավելի խոցելի, քան երբևէ։

Հոդվածում նշվում է, որ Հայ առաքելական եկեղեցին՝ առաջին քրիստոնեական ազգի հոգևոր սիրտը, աննախադեպ ճնշման է ենթարկվում սեփական կառավարության կողմից, որտեղ Փաշինյանն ուղղակիորեն նսեմացնում է կրոնական ղեկավարությանը և ձգտում է այն փոխարինել հնազանդ մարդկանցով: Այս մշակութային փոփոխությունն ավելի է խորհրդանշվել 2025 թվականին կառավարության կողմից Արարատ լեռան ուրվագիծը պաշտոնական սահմանային դրոշմանիշերից հեռացնելու որոշմամբ:

Միևնույն ժամանակ՝ 2020-2023 թվականներին Ադրբեջանի կողմից էթնիկ զտման ենթարկված փախստականները բախվել են իշխող կուսակցության անհանգստացնող հռետորաբանությանը: Ամենավատը վարչապետի մեկնաբանություններն են, որոնք, կարծես, մշուշոտել են 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության անվիճելի փաստերը, որն աշխարհի հայերի համար հիշողության և ինքնության սրբազան հենակետ է:

Այս բոլորը ներկայացվում է որպես անհրաժեշտ անցում «առասպելական» Հայաստանից դեպի «իրական» Հայաստանի, որը կարող է խաղաղություն հաստատել հարևանների՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ: Այս գործընթացը խորը անհանգստություն է առաջացնում, քանի որ, կարծես, ենթադրում է ազգի հեռացում հենց այն հիմքերից՝ հավատքից, պատմությունից և սփյուռքի կապերից, որոնք ապահովել են նրա դիմադրողականությունը դարերի վտանգի ընթացքում:

Այս ներքին տեղաշարժն ուղեկցվում է դրամատիկ և վտանգավոր աշխարհաքաղաքական շրջադարձով: 2026 թվականի կարևորագույն խորհրդարանական ընտրությունների մոտենալուն պես՝ Փաշինյանի կառավարությունը և նրա կողմնակիցները ցուցադրում են ԵՄ ինտեգրման հեռավոր հեռանկարը՝ միաժամանակ համակարգված կերպով իրենց ներքին հակառակորդներին ներկայացնելով որպես ռուսամետ գործակալներ:

Հայաստանի համար այս քայլը վտանգում է երկրի կայունությունն աշխարհաքաղաքական անիրականանալի երազանքի համար. ԵՄ անդամակցության ճանապարհը տասնամյակներ տևող քաղաքական խոչընդոտների լաբիրինթոս է, մինչդեռ իրական տարածաշրջանային խաղաղությունը թվում է նույնքան հեռու, որքան երբևէ։ Անցյալ շաբաթ Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ևս մեկ ագրեսիվ ելույթ ունեցավ, իսկ Թուրքիայի հետ սահմանը մնում է փակ։

Միևնույն ժամանակ, Հայ առաքելական եկեղեցու դեմ կառավարության արշավն այժմ ունեցել է ուղղակի և վնասակար տնտեսական գին։ Այս կապը հստակ դարձավ, երբ կառավարությունը փաստացի բռնագրավեց «ՀԷՑ»-ը դրա սեփականատիրոջ՝ միլիարդատեր Սամվել Կարապետյանի ձերբակալությունից կարճ ժամանակ անց՝ քայլ, որը լայնորեն դիտվում է որպես վարչապետի և Եկեղեցու բախման վերաբերյալ նրա հրապարակային քննադատության պատասխան։

Բացի այդ, ինչպես նշվում է, կառավարության վարքագիծը սխալ ազդանշան է ուղարկում «Թրամփի երթուղի՝ միջազգային խաղաղության և բարգավաճման համար» (TRIPP) նախագծին։ Կառավարությունը ցույց է տվել, որ քաղաքական այլախոհության պատճառով պայմանագրերը կարող են չեղյալ հայտարարվել, իսկ ակտիվները՝ բռնագրավվել։ Օրենքի գերակայության այս քայքայումը ոչ միայն վախեցնում է ներդրողներին, այլև սպառնում է խաթարել հենց այն դիվանագիտական և տնտեսական շրջանակները, ինչպիսին է TRIPP-ը, որոնք, ենթադրաբար, պետք է հիմք հանդիսանան Հայաստանի նոր ուղղության համար։

«Հայաստանը գտնվում է մեծագույն վտանգի շրջանում։ Աշխարհը պետք է համակրանք ցուցաբերի նրա անվտանգության և բարգավաճ ապագայի ձգտման նկատմամբ։ Սակայն մենք պետք է խորը մտահոգությամբ դիտարկենք այն ուղղությունը, որը ձգտում է ապահովել ազգի ապագան՝ թուլացնելով այն հին սյուները, որոնք այն պահել են հազարամյակներ շարունակ։ Հույսն այն է, որ Հայաստանը կգտնի իր ներկա մարտահրավերները հաղթահարելու միջոց՝ առանց զոհաբերելու առաջին քրիստոնյա ազգի ժառանգությունը։ Ներկայիս ուղին, սակայն, վտանգում է ոչ միայն երկրի ինքնիշխանությունը, այլև՝ իր եզակի քաղաքակրթության գոյատևումը», – գրում է The American Conservative-ը։