Սեպտեմբերի 9-ին Եվրահանձնաժողովի փոխնախագահ Մարգարիտիս Սխինասը ժամանել է Հայաստան՝ վիզային ռեժիմի դյուրացման շուրջ բանակցությունների համար, քանի որ երկիրը դիտարկում է ԵՄ-ին անդամակցելու հնարավորությունը։ Իսկ այցի ընթացքում Սխինասը հույս է հայտնել, որ երկխոսությունը հնարավորություն կտա Հայաստանի քաղաքացիների համար դյուրացնել առանց վիզայի մուտքը դաշինք։
Իհարկե, եթե Հայաստանը գնար դեպի ԵՄ և Արևմուտք և հեռանար Ռուսաստանից ու Իրանից, անշուշտ դա ողջունելի կլիներ։ Բայց արդյո՞ք նման լուրջ քայլ կլինի, թե՞ իրականում այն այլ բանով է պայմանավորված: Կան որոշ ապացույցներ, որոնք հուշում են վերջինիս մասին, գրել է POLITICO-ն:
Հայաստանը շարունակում է կախվածության մեջ մնալ Ռուսաստանից: Մոսկվան դեռևս ՀՀ տարածքում ունի տեղակայված զինվորներ և սահմանապահներ, և այն վերահսկում է երկիրը քաղաքական, ռազմական և տնտեսական առումով, ինչը նշանակում է, որ Երևանը պետք է հաշվի նստի իր հյուսիսային հարևանի հետ: Ավելին, Իրանը ևս ակտիվորեն ներգրավված է Հայաստանի հետ հարաբերություններում: Ընդ որում՝ դեսպան Մեհդի Սոբհանին վերջերս հայտարարել է, որ Իսլամական Հանրապետությունը ծրագրում է համագործակցել ՀՀ-ի հետ շուրջ 3 միլիարդ եվրոյի չափով:
«Որպես Սիրիայում Իրանի նախկին դեսպան՝ Սոբհանին օտար չէ տարածաշրջանի համար: Սովորաբար, Դամասկոսում Թեհրանի ներկայացուցիչները ավանդական դիվանագետներ չեն, այլ՝ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի սպաներ, որոնք համակարգում են Թեհրանի գործունեությունը Հեզբոլլահի և Ասադի ռեժիմի հետ: Իսկ Սոբհանիին Հայաստան ուղարկելով՝ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը հստակ ռազմավարական նպատակ է հետապնդում։
Բայց ինչո՞ւ է Հայաստանն այդքան կարևոր ԻՀՊԿ-ի համար», – հարցադրում է կայքը: Ըստ հոդվածի՝ Իրանը երկար ժամանակ օգտագործել է Հայաստանը որպես տարանցիկ կետ՝ զենք վաճառելու և իր համար պատժամիջոցների տակ գտնվող ապրանքներ ձեռք բերելու համար։ Ըստ իսրայելական աղբյուրների՝ հայկական Flight Travel ավիաընկերությունը 2018 թվականին ստեղծվել է որպես Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի կողմից վերահսկվող Mahan Air-ի ճակատ:
Ավելին, հուլիսի վերջին Iran International լրատվական կայքը բացահայտել էր, որ Հայաստանն ու Իրանը գաղտնի ստորագրել են կես միլիարդ դոլարի սպառազինության պայմանագիր։ Ըստ հաղորդագրության՝ Թեհրանը ցանկանում է Հայաստանին մատակարարել այնպիսի անօդաչու սարքեր, որոնք Ռուսաստանը օգտագործում է Ուկրաինայի դեմ, ինչպես նաև զենիթահրթիռային համակարգեր։
Հաշվի առնելով, որ Հայաստանի պաշտպանական բյուջեն կազմում է ընդամենը 1,3 միլիարդ եվրո, նման գործարքը նշանակալի կլիներ։ Պարզ է, որ Երևանը ստիպված կլինի զիջումների գնալ Թեհրանին դրա դիմաց՝ զիջումներ, որոնք կարող են ներառել ավելի սերտ ռազմական կապեր և իրանական բազաների ստեղծում Հայաստանի տարածքում:
Եվ սա հատկապես զգայուն է, քանի որ Հայաստանը 2023 թվականին ստորագրել է Ֆրանսիայի հետ անվտանգության պայմանագիր: Այն բանից հետո, երբ Հայաստանը պարտություն կրեց Ադրբեջանից Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունում և լքվեց իր նախկին դաշնակից Ռուսաստանի կողմից, Փարիզն ավելի հաճախ է հանդես գալիս որպես պաշտպան և ռազմական տեխնիկա մատակարարող երկիր: Սա խիստ խնդրահարույց է դարձնում Իրանի աճող ազդեցությունը և՛ Փարիզի, և՛ ԵՄ-ի համար, քանի որ Ֆրանսիայի հետ այս ռազմական համագործակցությունը կարող է ռուսական և իրանական հետախուզական ծառայություններին հասանելիություն տալ զենքերին, որոնք օգտագործում է նաև Ուկրաինան Ռուսաստանից պաշտպանվելու համար:
«Հայաստանի հետ հարաբերությունների խորացումը վտանգ է ներկայացնում նաև մեկ այլ ոլորտում. Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի գործակալները, ըստ տեղեկությունների, ակտիվ են Հայաստանում ավելի քան 20 տարի: Այսպիսով, հաշվի առնելով, որ Հայաստանի քաղաքացիություն ստանալը համեմատաբար հեշտ է երկրում օրինական բնակություն հաստատելուց 3 տարի անց, արդյո՞ք ԵՄ-ը տեղյակ է, թե ինչ վնաս կարող է պատճառել Հայաստանի համար վիզայի պահանջների վերացումը: Իսկապե՞ս խելամիտ է ձգտել Հայաստանի հետ մերձեցման այս կոնկրետ պահին՝ Ռուսաստանի և Իրանի հետ ներկայիս հակամարտության ֆոնին»,- գրել է կայքը:
