Այսօր Եվրախորհրդարանում կանցկացվի քվեարկություն «Ադրբեջանում տիրող իրավիճակի, մարդու իրավունքների և միջազգային իրավունքի խախտման և Հայաստանի հետ հարաբերությունների վերաբերյալ» բանաձևի շուրջ։ Բանձևը ներառում է հետևյալ հիմնական դրույթները․
- Խստորեն դատապարտում է ադրբեջանական վարչակարգի ներքին և արտատարածքային բռնաճնշումներն ակտիվիստների, լրագրողների, ընդդիմության առաջնորդների և այլոց, այդ թվում՝ ԵՄ քաղաքացիների նկատմամբ, որոնք նկատելիորեն ուժեղացել են COP29-ից առաջ։ Կոչ է անում Ադրբեջանի իշխանություններին ազատ արձակել բոլոր այն անձանց, ովքեր կամայականորեն կալանավորված կամ բանտարկված են իրենց քաղաքական հայացքների պատճառով, հանել քաղաքական դրդապատճառներով բոլոր մեղադրանքները և դադարեցնել բռնաճնշումների բոլոր ձևերը՝ ինչպես Ադրբեջանի ներսում, այնպես էլ դրա սահմաններից դուրս։
- Պահանջում է երաշխավորել մամուլի և արտահայտվելու ազատությունը։
- Համարում է, որ Ադրբեջանի կողմից մարդու իրավունքների շարունակական խախտումներն անհամատեղելի են COP29-ի անցկացման հետ։ Կոչ է անում ԵՄ առաջնորդներին, մասնավորապես հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենին, օգտագործել COP29-ը՝ որպես հնարավորություն, հիշեցնելու Ադրբեջանին իր միջազգային պարտավորությունների մասին և բովանդակալից կերպով անդրադառնալ այդ երկրի մարդու իրավունքների վիճակին Ադրբեջանի իշխանությունների հետ իրենց փոխհարաբերություններում։ Կոչ է անում ԵՄ-ին և նրա անդամ պետություններին անել հնարավորը, որպեսզի ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսները չհյուրընկալվեն այնպիսի երկրներում, որտեղ մարդու իրավունքների վատ ցուցանիշներ կան։
- Հիշեցնում է Ադրբեջանի իշխանություններին հիմնարար ազատությունները հարգելու իրենց պարտավորությունների մասին և կոչ է անում չեղյալ համարել ՀԿ-ների գրանցման և ֆինանսավորման վերաբերյալ ռեպրեսիվ օրենսդրությունը՝ դրանք համապատասխանեցնելու Վենետիկի հանձնաժողովի առաջարկություններին։
- Կրկնում է ԵՄ-ի կողմից Մարդու իրավունքների գլոբալ պատժամիջոցների ռեժիմի համաձայն ԵՄ պատժամիջոցներ սահմանելու իր կոչը Ադրբեջանի պաշտոնյաների նկատմամբ, ովքեր թույլ են տվել մարդու իրավունքների լուրջ խախտումներ։
- Պնդում է, որ ԵՄ-ի և Ադրբեջանի միջև ապագա գործընկերության համաձայնագիրը պայմանավորվի բոլոր քաղբանտարկյալների ազատ արձակմամբ, իրավական բարեփոխումների իրականացմամբ և երկրում մարդու իրավունքների վիճակի ընդհանուր բարելավմամբ։ Կոչ է անում նաև հավատարմորեն ներգրավվելու Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագրի բանակցություններում և հարգելու Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքները.
- Կոչ է անում անել ամեն ինչ, որպեսզի ԵՄ-ը դադարեցնի իր կախվածությունն Ադրբեջանից գազի արտահանումից և կասեցնել 2022 թվականի փոխըմբռնման հուշագիրը էներգետիկայի ոլորտում։
- Վերահաստատում է իր աջակցությունը և՛ Ադրբեջանի, և՛ Հայաստանի ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը և վճռականորեն աջակցում է նրանց հարաբերությունների կարգավորմանը՝ հիմնված տարածքային ամբողջականության և սահմանների անձեռնմխելիության փոխադարձ ճանաչման սկզբունքների վրա՝ համաձայն 1991թ. Ալմա Աթայի հռչակագրի։ Վերահաստատում է իր պահանջը՝ Ադրբեջանի զորքերը դուրս բերելու Հայաստանի ամբողջ ինքնիշխան տարածքից։ Կոչ է անում Ադրբեջանին միանշանակ պարտավորվել հարգել Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը. ընդգծում է, որ Նախիջևանի էքսկլավայի հետ Ադրբեջանի կապի խնդիրները պետք է լուծվեն Հայաստանի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության նկատմամբ լիակատար հարգանքով։ Վերահաստատում է իր դիրքորոշումը, որ ԵՄ-ը պետք է պատրաստ լինի պատժամիջոցներ կիրառել ցանկացած ֆիզիկական անձի և կազմակերպությունների նկատմամբ, որոնք սպառնում են Հայաստանի ինքնիշխանությանն, անկախությանը և տարածքային ամբողջականությանը։
- Դատապարտում է ցանկացած ռազմական ագրեսիա, ուժի կիրառում կամ հիբրիդային սպառնալիք Հայաստանի դեմ, ինչպես նաև օտարերկրյա միջամտությունն ու Հայաստանում քաղաքական իրավիճակը ապակայունացնելու փորձերը։ Ավելին, ողջունում է Հայաստանի զինված ուժերին աջակցելու համար Եվրոպական խաղաղության հիմնադրամի շրջանակներում առաջին աջակցության միջոցառման ընդունման որոշումը և կոչ է անում Հայաստանի և ԵՄ-ի միջև համագործակցությունն էլ ավելի ամրապնդել անվտանգության և պաշտպանության ոլորտում։ Ողջունում է մի քանի անդամ պետությունների կողմից Հայաստանին պաշտպանական ռազմական աջակցություն տրամադրելու գործողությունները և կոչ է անում անդամ պետություններին դիտարկել նմանատիպ նախաձեռնությունները։ Ողջունում է ԵՄ-ի և Հայաստանի միջև երկկողմ հարաբերությունների նոր թափը, որը մեծապես աջակցվում է Երևանի իշխանությունների կողմից։ Կոչ է անում Հանձնաժողովին և Խորհրդին ակտիվորեն աջակցել ԵՄ-ի հետ համագործակցության ընդլայնման Հայաստանի ցանկությանը։
- Հայտնում է իր աջակցությունը Հայաստանում Եվրոպական միության առաքելության (EUMA) գործունեությանը և ընդգծում է նրա կարևոր դերը։ Վերահաստատում է իր մտահոգությունը՝ կապված EUMA-ի դեմ Ադրբեջանից սկսված կրկնվող զրպարտչական արշավների հետ։ Կոչ է անում EUMA-ին շարունակել ուշադիր հետևել տեղում զարգացող անվտանգության իրավիճակին, թափանցիկ հաշվետվություն տրամադրել խորհրդարանին և ակտիվորեն նպաստել հակամարտությունների կարգավորման ջանքերին։ Կոչ է անում ԵՄ-ին և նրա անդամ պետություններին ուժեղացնել EUMA-ի մանդատը, մեծացնել դրա չափը և երկարացնել դրա տևողությունը։
- Աջակցում է բոլոր նախաձեռնություններին և գործողություններին, որոնք կարող են հանգեցնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հաստատմանը և երկար սպասված խաղաղության համաձայնագրի ստորագրմանը։ Կոչ է անում Ադրբեջանին ցուցաբերել իրական ջանքեր այդ նպատակով։ Նախազգուշացնում է Ադրբեջանին, որ Հայաստանի դեմ ցանկացած ռազմական գործողություն անընդունելի կլինի և լուրջ հետևանքներ կունենա Ադրբեջանի և ԵՄ-ի միջև գործընկերության վրա։ Ողջունում է Հայաստան-Ադրբեջան 2023 թվականի դեկտեմբերի 7-ի համատեղ հայտարարությունը վստահության ամրապնդման միջոցառումների վերաբերյալ։ Ողջունում է Հայաստան-Ադրբեջան սահմանի սահմանազատման գործընթացի շրջանակներում ձեռք բերված առաջընթացը, որը հանգեցրել է սահմանի մի քանի հատվածների շուրջ համաձայնության։ Խրախուսում է երկու կողմերին հետագա քայլեր ձեռնարկել մնացած հատվածների վերաբերյալ։ Կոչ է անում ԵՄ-ին դադարեցնել բոլոր տեխնիկական և ֆինանսական աջակցությունը Ադրբեջանին, որը կարող է նպաստել նրա ռազմական կամ անվտանգության կարողությունների ամրապնդմանը, ինչպես նաև անդամ պետություններին սառեցնել բոլոր ռազմական և անվտանգության սարքավորումների արտահանումը Ադրբեջան։
- Կոչ է անում լիովին կատարել Արդարադատության միջազգային դատարանի կողմից արձակված բոլոր հրամանները, ներառյալ 2023 թվականի նոյեմբերի 17-ի հրամանը, որը նախատեսում է ժամանակավոր միջոցներ Լեռնային Ղարաբաղից փախած մարդկանց անվտանգ, անարգել և արագ վերադարձի վերաբերյալ։ Հիշեցնում է, որ Բաքվում COP29-ի անցկացման որոշումը կայացվել է այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանը չի կատարել վերը նշված Արդարադատության միջազգային դատարանի, ինչպես նաև 2021 թվականի դեկտեմբերի 7-ի և 2023 թվականի փետրվարի 22-ի հրամանները։ Կրկնում է Լեռնային Ղարաբաղում ադրբեջանական ուժերի կողմից իրականացված չարաշահումների անկախ հետաքննություն անցկացնելու իր կոչը։ Վերահաստատում է իր կոչը ադրբեջանական իշխանություններին՝ թույլ տալ հայ բնակչության անվտանգ վերադարձը Լեռնային Ղարաբաղ, անկեղծորեն ներգրավվել նրանց հետ համապարփակ և թափանցիկ երկխոսության մեջ, տալ ամուր երաշխիքներ նրանց իրավունքների պաշտպանության համար, ներառյալ նրանց հողի և սեփականության իրավունքները, ապահովել նրանց ինքնության և քաղաքացիական, մշակութային, սոցիալական և կրոնական իրավունքների պաշտպանությունը և զերծ մնալ ցանկացած բորբոքված հռետորաբանությունից, որը կարող է խտրականություն հրահրել հայերի նկատմամբ։ Կոչ է անում ադրբեջանական իշխանություններին ազատ արձակել բոլոր 23 հայ ռազմագերիներին, որոնք կալանավորվել են Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի շրջանի վերագրավումից հետո։
- Կրկնում է ԵՄ կառույցներին և անդամ պետություններին ուղղված իր կոչը՝ շարունակելու օգնություն առաջարկել Հայաստանին Լեռնային Ղարաբաղից փախստականների հետ կապված հարցերում։ Կոչ է անում ԵՄ-ին, այս առումով, օգնության նոր փաթեթ տրամադրել Հայաստանին՝ օգնելու Հայաստանի կառավարությանը լուծել փախստականների մարդասիրական կարիքները։ Ողջունում է տեղահանված հայերին ապաստան և օգնություն տրամադրելու Հայաստանի կառավարության բոլոր ջանքերը։
- Խորը մտահոգություն է հայտնում Լեռնային Ղարաբաղում մշակութային, կրոնական և պատմական ժառանգության պահպանման վերաբերյալ նրա հայ բնակչության զանգվածային արտագաղթից հետո։ Կոչ է անում Ադրբեջանին զերծ մնալ տարածաշրջանում մշակութային, կրոնական կամ պատմական ժառանգության ակունքների հետագա ոչնչացումից, անտեսումից կամ փոփոխությունից և փոխարենը կոչ է անում նրան ձգտել պահպանել, պաշտպանել և խթանել այս հարուստ բազմազանությունը։ Պահանջում է պաշտպանել հայկական մշակութային, պատմական և կրոնական ժառանգությունը Լեռնային Ղարաբաղում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի չափանիշներին և Ադրբեջանի միջազգային պարտավորություններին համապատասխան։ Պնդում է, որ Ադրբեջանը թույլ տա ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի առաքելությունը Լեռնային Ղարաբաղում և նրան տրամադրել անհրաժեշտ մուտքը։
- Դատապարտում է անդամ պետություններին նսեմացնելու և ապակայունացնելու Ադրբեջանի բազմիցս փորձերը։
- Դատապարտում է ԵՄ քաղաքացիների կամայական ձերբակալությունները՝ հիմնված լրտեսության կեղծ մեղադրանքների և նրանց անհամաչափ պատիժների վրա։
- Խստորեն դատապարտում է Ադրբեջանի դիվանագիտական կամ կառավարության ներկայացուցիչների կամ Ադրբեջանի խորհրդարանի անդամների հրապարակային վիրավորանքներն ու ուղղակի սպառնալիքները, որոնք ուղղված են ԵՄ անդամ երկրների ընտրված պաշտոնյաներին. Այս կապակցությամբ պահանջում է, որ Ադրբեջանի շահագրգիռ պաշտոնյաներին արգելվի մուտքը ԵՄ ինստիտուցիոնալ շենքեր մինչև հետագա ծանուցում։
