Բաքուն կարող է ևս մեկ հարձակում ձեռնարկել ՝ օգտվելով ՀՀ-ի խոցելիությունից և Արևմուտքի միջամտելու դժկամությունից․ Special Еurasia
Special Еurasia-ն հրապարակել է վերլուծություն, որը ներկայացնում է Ադրբեջանի կողմից տեղեկատվության տարածման ռազմավարությունների վերջին սրացումը, մասնավորապես՝ հայկական հրադադարի ենթադրյալ խախտումների մասին Պաշտպանության նախարարության ամենօրյա զեկույցների միջոցով: Ինչպես ընդգծվել է, Պպատմականորեն նմանատիպ պատմություններ են կիրառվել հանրային ընկալումը ձևավորելու և ռազմավարական մանևրների արդարացման շրջանակ ստեղծելու համար:
Հաշվի առնելով Հայաստանի զգալի զիջումները խաղաղ բանակցություններում՝ ներկայիս միտումը մտահոգություն է առաջացնում տարածաշրջանային կայունության վրա ավելի լայն ազդեցությունների վերաբերյալ։ Պատմականորեն Ադրբեջանը ռազմավարական հաղորդակցության արշավներ է օգտագործել՝ ռազմական զարգացումներն արդարացնելու համար: Մինչև 2020 թվականի Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմը, Բաքուն նույն կերպ հաղորդում էր հայկական ենթադրյալ հարձակումների մասին՝ ազդելով ինչպես ներքին, այնպես էլ միջազգային ընկալումների վրա: Նման զեկույցների վերջին աճը, ըստ երևույթին, ավելի լայն նարատիվի մի մասն է, որն ուղղված է ապագա ռազմական գործողությունների դեպքում ինքնապաշտպանության գաղափարի ամրապնդմանը: Չնայած Հայաստանի տարածքային զիջումներին՝ ներառյալ Ղարաբաղի նկատմամբ Ադրբեջանի ինքնիշխանության ճանաչումը և սահմանամերձ չորս գյուղերի հանձնումն, Ադրբեջանը շարունակում է ընդլայնել պահանջները։ Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի ռազմական գրավումը 9-ամսյա շրջափակումից հետո 2023 թվականին ծառայել է որպես միջազգային վճռականության փորձություն։ Արևմտյան կառավարությունները, դատապարտելով տարածաշրջանում հայերի էթնիկ զտումները, ոչ մի բովանդակալից քայլ չեն ձեռնարկել այն կանխելու համար:
Արձագանքի այս բացակայությունը քաջալերել է Ադրբեջանին՝ ամրապնդելով այն ընկալումը, որ նա կարող է շարունակել իր ընդլայնողական քաղաքականությունն առանց հետևանքների: Եվրախորհրդարանի վերջին բանաձևը, որը կոչ է անում պատժամիջոցներ սահմանել Ադրբեջանի պաշտոնյաների նկատմամբ, ովքեր պատասխանատու են մարդու իրավունքների խախտումների համար, ընդգծում է արևմտյան որոշ շրջանակների աճող հիասթափությունը: Այն նաև կոչ է անում Միջազգային քրեական դատարանին հետաքննել Լեռնային Ղարաբաղում հայ բնակչության բռնի տեղահանումը և էթնիկ զտումները։ Եվրախորհրդարանի պատգամավորները ցանկանում են, որ ԵՄ-ը կասեցնի ԵՄ-Ադրբեջան էներգետիկ հուշագիրը և ապագա երկկողմ համաձայնագրերը պայմանավորի մարդու իրավունքների բարելավմամբ, քաղբանտարկյալների ազատ արձակմամբ և Հայաստանի հետ արդար խաղաղության համաձայնագրով:
Սակայն հստակ ցուցում չկա, որ այդ միջոցառումները կիրականացվեն։ «Միևնույն ժամանակ, 2025 թվականի հուլիս-օգոստոս ամիսներին Հայաստանում ռազմական տեխնիկա տեղակայելու ԱՄՆ որոշումը կարող է ազդարարել ռազմավարական առաջնահերթությունների փոփոխություն, բայց արդյո՞ք Վաշինգտոնը կմիջամտի Ադրբեջանի հարձակման դեպքում, մնում է անորոշ», – նշվել է վերլուծությունում: Հավելվել է, որ բացի Երևանի և Վաշինգտոնի միջև ստորագրված ռազմավարական համաձայնագրից, այս զարգացումը կարող է ցույց տալ, որ ԱՄՆ հետախուզությունը, գնահատում է ադրբեջանական պոտենցիալ հարձակման հավանականությունը։ Այս մտահոգությունն ավելի է ամրապնդվում Ադրբեջանի հռետորաբանությամբ, որը Հայաստանի հարավային հատվածներն անվանում է «Արևմտյան Ադրբեջան»։
Անորոշ է մնում նաև, թե արդյո՞ք և որքանո՞վ կմիջամտի ՀԱՊԿ-ը։ Մինչ Երևանը փաստացի սառեցրել է իր անդամակցությունը և չի կատարել իր տարեկան ֆինանսական ներդրումը, կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Իմանգալի Թասմագամբետովը վերահաստատել է, որ Հայաստանը մնում է լիիրավ անդամ՝ նույն իրավունքներով, ինչ մյուս անդամ երկրները։ Ի տարբերություն Լեռնային Ղարաբաղի դեպքի, որտեղ միջազգային իրավունքը բաժանված էր Ադրբեջանի տարածքային ինքնիշխանության և հայ բնակչության ինքնորոշման իրավունքի միջև, ադրբեջանական ցանկացած ռազմական գործողություն Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի դեմ կլինի միջազգային իրավունքի ակնհայտ խախտում։ Հայաստանի ներքաղաքական երկպառակությունները լրջորեն թուլացրել են նրա ռազմավարական դիրքերը։ Սահմանադրությունը փոփոխելու, ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը ցրելու և Ադրբեջանի դեմ հայցերը հետ կանչելու Հայաստանի կառավարության պատրաստակամությունը ներքին զգալի հակազդեցություն է առաջացրել:
Արցախի նախկին պաշտոնյաները, այդ թվում՝ ԱՀ նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանը, սպառնացել են դատական գործ հարուցել Փաշինյանի կառավարության դեմ, եթե Ադրբեջանի դեմ հայցերը հետ կանչվեն։ Հասարակության դժգոհությունը Փաշինյանի ղեկավարությունից մեծացել է հատկապես այն բանից հետո, երբ նա ճանաչել է Ադրբեջանի ինքնիշխանությունը Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ և անցյալ տարի Ադրբեջանին է հանձնել սահմանամերձ գյուղերը։ «Տավուշ հանուն հայրենիքի» շարժման գլխավորած բողոքի ցույցերը վկայում են այն մասին, որ հայ բնակչության մի հատվածն այդ զիջումներն ընկալում է որպես դավաճանություն։ Եթե ներկայիս միտումները շարունակվեն, Բաքուն կարող է ևս մեկ հարձակում ձեռնարկել ինքնապաշտպանության պատրվակով՝ օգտվելով Հայաստանի խոցելիությունից և Արևմուտքի միջամտելու դժկամությունից: Առանց վճռական միջազգային գործողությունների՝ Հայաստանի ինքնիշխանությունն ու կայունությունը մնալու են էական վտանգի տակ։ Պոտենցիալ հետևանքները Եվրոպայի համար նույնպես նշանակալի են։ Եթե պատժամիջոցներ կիրառվեն Ադրբեջանի էներգետիկ ոլորտի նկատմամբ, ապա Բրյուսելի ջանքերը՝ դիվերսիֆիկացնելու գազամատակարարումը, զգալի մարտահրավերների կհանդիպեն։
