Առաջիկա շաբաթներն ու ամիսները կբացահայտեն թե որքանո՞վ ՀՀ-ն ր Ադրբեջանը հավատարիմ տևական խաղաղության ապահովմանը․ Jamestown Foundation
Խաղաղության շուրջ հայ-ադրբեջանական համաձայնագիրը զերծ չէ իր բարդություններից՝ չնայած Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերություններում պոտենցիալ շրջադարձային կետ նշելուն. գրել է Jamestown Foundation-ը: Ինչպես նշվել է խաղաղության պայմանագրի պաշտոնական տեքստը դեռ հանրությանը հասանելի չէ։ Հայ վերլուծաբաններին հատկապես մտահոգում է այն, ինչ նրանք որակում են որպես նախապայմաններч բուն տեքստից դուրս: Բաքուն այս նախապայմաններն անհրաժեշտ է համարում նախքան փաստաթուղթը ստորագրելը։ Մասնավորապես, Ադրբեջանի հետևողական պահանջները, որ Հայաստանը բարեփոխի իր սահմանադրությունը, շարունակում է բացասական գնահատականը արժանանալ երկրի ներսում։ Ադրբեջանը և Ռուսաստանը նաև կոչ են արել լուծարել Մինսկի խումբը՝ Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության (ԵԱՀԿ) կողմից ստեղծված միջազգային կառույցը, որը միջնորդել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում։ Խմբի լուծարման պահանջը հիմնականում ընդունելի է Հայաստանի համար, սակայն Երևանը նախընտրում է, որ նախ խաղաղության համաձայնագրի պաշտոնական ստորագրումը լինի։
Ադրբեջանը, սակայն, գտնում է, որ ստորագրված խաղաղության համաձայնագրից հետո ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շարունակական գոյությունը կարող է Ղարաբաղի հարցը նորից դնել սեղանին։ Տարածաշրջանային տրանսպորտային և տնտեսական կապերի ապաշրջափակման հարցը, մասնավորապես՝ կապված Ադրբեջանի և Նախիջևանի էքսկլավի միջև Հայաստանով անցնող ցամաքային ճանապարհի հետ, ավելի է բարդացնում խաղաղ համաձայնագրի առաջընթացը։ Այս տարվա սկզբին Փաշինյանը հայտարարել է, որ քննարկումները շարունակվում են բուն խաղաղության պայմանագրից դուրս։ Բաքուն, սակայն, դեռ պետք է արձագանքի:
Ռուսաստանի հետ Հայաստանի հարաբերությունները նույնպես պոտենցիալ ռիսկ են մնում Ադրբեջանի հետ խաղաղության համաձայնագրի ապահովման համար։ Փաշինյանն արդեն ընդունել է մայիսի 9-ին Մոսկվայում Հաղթանակի օրվա տոնակատարություններին մասնակցելու հրավերը, ինչը նա մերժել էր անցյալ տարի։
«Քանի որ համաշխարհային ուժային դինամիկան փոխվում է, մասնավորապես՝ կապված Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի շարունակական պատերազմի և Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև փոխհարաբերությունների փոփոխության հետ, Մոսկվան կրկին կարող է ձգտել ազդեցություն գործադրել», – նշվել է հոդվածում:
Բացի այդ՝ շեշտվել է, որ Երևանը ցանկանում է կարգավորել հարաբերություններն Անկարայի հետ, եթե Հայաստան-Ադրբեջան համաձայնագիրը ձախողվի։ Հեռանկարը, սակայն, անհավանական է մնում, քանի որ Թուրքիան պնդում է, որ Երևանն ու Բաքուն նախ լուծեն իրենց տարաձայնությունները՝ նախքան Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորումը:
Թեև Հայաստան-Թուրքիա փակ սահմանը ժամանակավորապես բացվել է 10 օրով՝ Սիրիա մարդասիրական օգնություն ուղարկելու համար, Անկարան պնդում է, որ դա մշտական քայլ չէ Այս մարտահրավերները ներկայացնում են միայն այն բարդությունների մակերեսը, որոնք Հայաստանն ու Ադրբեջանը պետք է հաղթահարեն նախքան խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումը։ Առաջիկա շաբաթներն ու ամիսները կբացահայտեն այն աստիճանը, որով երկու կողմերն էլ հավատարիմ են տևական խաղաղության ապահովմանը։ Թեև վերջնական խաղաղության համաձայնագրի հայտարարությունը հույսի շող է տալիս, այդ խոչընդոտները մնում են: Եթե Ադրբեջանը հետ չվերցնի Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելու իր վաղեմի պահանջը, դժվար թե այն ստորագրվի մինչև 2026 թվականի կեսերը կամ նույնիսկ 2027 թվականը:
