Ալիևն ու Փաշինյանը Մոսկվային «հզոր ազդանշան» կուղարկեն Վաշինգտոնից
Այսօր Վաշինգտոնում կկայանա Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի եռակողմ հանդիպումը։ Մինչ այդ Սպիտակ տան բնակիչը առանձին հանդիպումներ կունենա անդրկովկասյան երկու հանրապետությունների ղեկավարների հետ։
Հանդիպումների օրակարգի մասին պաշտոնական տեղեկատվությունը քիչ է։ Այս մասին գրել է EADaily-ն: Ինչպես նշվել է, Հայաստանի կառավարությունը միայն հայտարարել է, որ վարչապետ Փաշինյանը Վաշինգտոնում երկկողմ բանակցություններ կանցկացնի նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ՝ Հայաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև ռազմավարական գործընկերությունը խորացնելու համար, ինչպես նաև եռակողմ հանդիպում նախագահ Թրամփի և նախագահ Ալիևի հետ՝ տարածաշրջանում խաղաղությունը, բարգավաճումը և տնտեսական համագործակցությունը խթանելու համար։
Վաշինգտոնում կայանալիք «պատմական հանդիպման» օրակարգի վերաբերյալ որոշ տեղեկություններ հայտնվել են բաց աղբյուրներում, որոնք հիմնականում նույն բովանդակությունն ունեն՝ բացառությամբ որոշ նրբերանգների։
Այս համատեքստում՝ ԱՄՆ մայրաքաղաքում այսօր կայանալիք հանդիպման ժամանակ նախատեսվում է ստորագրել երկրորդ փաստաթուղթը։ Սա չի լինի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագիրը։ Երկու հանրապետությունների Արտաքին գործերի նախարարությունների ղեկավարները նախատեսում են ստորագրել շրջանակային համաձայնագիր, որը կարձանագրի նրանց պատրաստակամությունը շարունակել աշխատանքը վերջնական խաղաղության հասնելու համար։ Երկրորդ փաստաթղթի համաձայն՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը պարտավորվում են, որ դրա ստորագրումից հետո կողմերից ոչ մեկը չի կարողանա հրաժարվել խաղաղության պայմանագրի նախագծի արդեն համաձայնեցված հոդվածների բոլոր դրույթներից։ Դրանք կհամարվեն վերջնականապես համաձայնեցված և չեն կարող ենթարկվել հետագա փոփոխության կամ մերժման։ Այլ կերպ ասած, խոսքը խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրման, դրա նախնական ստորագրման մասին է։
Բաքուն կհեռացնի իր վերջին պայմանը Հայաստանի Սահմանադրության վերաբերյալ միայն այն բանից հետո, երբ հարևան երկրի նկատմամբ «տարածքային պահանջները» հանվեն դրա տեքստից։ Այդ նպատակով՝ Փաշինյանն արդեն սկսել է սահմանադրական բարեփոխումների գործընթացը, որի ժամկետները, սակայն, դեռևս անհայտ են։
Վերջապես, երրորդ փաստաթուղթը կստորագրեն Հայաստանի վարչապետը և նախագահ Դոնալդ Թրամփը։ Այն վերաբերում է TRIPP նախագծին։
Բրիտանական Guardian թերթի տվյալներով՝ «տարանցիկ միջանցքը, ենթադրաբար, ի վերջո կներառի երկաթուղիներ, գազատարներ և նավթամուղներ, ինչպես նաև օպտիկամանրաթելային կապի գծեր»։ Միևնույն ժամանակ, լոնդոնյան հրատարակությունը նշում է, որ երթուղու կառուցման համար գումարը չի տրամադրի ԱՄՆ կառավարությունը, այլ մասնավոր ընկերությունները։
Axios լրատվական և վերլուծական պորտալը լրացուցիչ մանրամասներ է հաղորդում TRIPP-ի մասին։ Նշվել է, որ Հայաստանը համաձայնել է Միացյալ Նահանգների կողմից իր տարածքով անցնող 43 կիլոմետրանոց երթուղու մշակմանը։
«Ամերիկացիները տարեկան միլիարդավոր դոլարներ կստանան այս նոր առևտրային ուղուց։ Ռուսաստանը, Իրանը և Չինաստանը կորցնում են իրենց ազդեցությունը այն տարածաշրջանում, որը նրանք համարում էին իրենցը», – հաղորդել է Axios-ը։
Պորտալի աղբյուրների փոխանցմամբ՝ Թրամփի վարչակազմը նախկինում Փաշինյանին փոխանցել էր, որ եթե նա թույլ տա Միացյալ Նահանգներին զարգացնել տարանցիկ երթուղին ամերիկյան հովանու ներքո, ապա Վաշինգտոնում կգտնի «բարեկամական և հզոր հենարան Ադրբեջանի հետագա ներխուժումների դեմ»։
France 24 հեռուստաալիքը հաղորդել է, որ անցյալ հինգշաբթի Ադրբեջանը Վաշինգտոնում արդեն ստորագրել է մեկ կարևոր համաձայնագիր.
«Ալիևը և ԱՄՆ հատուկ ներկայացուցիչ Վիկտոֆը մասնակցել են ExxonMobil-ի և Ադրբեջանի պետական էներգետիկ ընկերության՝ SOCAR-ի միջև համագործակցության հուշագրի ստորագրմանը, ապա նստել են բանակցությունների սեղանի շուրջ»։
Արևմտյան շատ մեկնաբաններ համաձայն են, որ այսօրվա հանդիպումը Վաշինգտոնում կլինի «հզոր ազդանշան» Մոսկվայի համար, որ երկու անդրկովկասյան հանրապետությունները պատրաստ են գտնել իրենց տարաձայնությունների լուծումն՝ առանց Ռուսաստանի մասնակցության:
Բաքվի և Մոսկվայի միջև հարաբերությունների հայտնի սրացումից հետո, որը, ի դեպ, տեղի ունեցավ ադրբեջանական կողմի նախաձեռնությամբ, Ալիևի և Փաշինյանի դիրքորոշումները շատ ավելի մոտեցել են, բայց դեռևս լիովին չեն համընկել մեկ կետի շուրջ: Երկու առաջնորդներն էլ փնտրում են Թրամփին անձամբ հաճոյանալու եղանակներ՝ առանց Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում կամուրջներ այրելու: Նման անզգուշությունը թանկ կարժենա և՛ Բաքվին, և՛ Երևանին, ինչը հասկանում են երկու անդրկովկասյան մայրաքաղաքներում:
«Մեր կարծիքով՝ Մոսկվայի ազդեցությունը Հարավային Կովկասում կարող է զգալիորեն նվազել TRIPP-ի նման նախագծերի իրականացմամբ։ Սակայն Ռուսաստանի տարածաշրջանից «հեռացման» մասին լուրերը, որոնք այս օրերին ակտիվորեն շրջանառվում են Երևանի և Բաքվի արևմտամետ գործիչների կողմից, ակնհայտորեն չափազանցված են թվում։ Նման հարցերում աշխարհագրությունը միշտ գերակշռում է աշխարհաքաղաքականությանն՝ անկախ նրանից, թե որքան բարդ է այն, և անկախ նրանից, թե ինչ ֆինանսական աջակցություն է ԱՄՆ-ն տրամադրում իր ենթադրյալ TRIPP-ին։ Փորձը կրկին մեզ սովորեցնում է, որ Թրամփը աշխարհաքաղաքական հռետորաբանության ավանդական վարպետ է։ Սակայն չափազանց հավակնոտ հանրապետական նախագահը մեծ խնդիրներ ունի այդ ուղղությամբ կոնկրետ գործողություններ ձեռնարկելու հարցում», – գրել է EADaily-ին:
