«Զանգեզուրի միջանցքն» ամրագրում է ԱՄՆ-ի երկարաժամկետ դերը Հարավային Կովկասում և նվազեցնում Թեհրանի լծակները․ The Hill
Անցյալ ամիս նախագահ Թրամփը Սպիտակ տանը հյուրընկալել է Ադրբեջանի նախագահին և Հայաստանի վարչապետին՝ երկու երկրների միջև «Զանգեզուրի միջանցքի» խաղաղության համաձայնագիրը վերջնականացնելու համար։ Սա կարող է խաղաղության հաղթանակ թվալ, սակայն Իրանի համար դա ռազմավարական աղետ է. գրել է The Hill պարբերականը։
Ըստ հոդվածի՝ համաձայնագիրն ուղիղ ճանապարհային կապ է հաստատում Ադրբեջանի և Նախիջևանի էքսկլավի միջև, որը գտնվում է Հայաստանի և Իրանի միջև։ Ճանապարհը կանցնի Հայաստանի տարածքով և կմնա Երևանի ինքնիշխանության և վերահսկողության ներքո։ Այսպիսով՝ համաձայնագիրը շրջանցում է Իրանը և Վաշինգտոնին ապահովում է Հարավային Կովկասում կայուն հենարան։
Ինչպես նշվել է, Իրանի նահանջը Կովկասում մեկուսացված իրադարձություն չէ, այլ՝ ավելի լայն օրինաչափության մի մասը։ Մեկը մյուսի հետևից Իրանի արտաքին քաղաքականության ներդրումները քայքայվում են։ Սիրիայում Բաշար ալ-Ասադին իշխանության պահելու Իրանի թանկարժեք ջանքերը փլուզվեցին՝ վերացնելով ավելի քան մեկ տասնամյակի ֆինանսական և ռազմական պարտավորությունները: Լիբանանում «Հեզբոլլահի» դիրքերը լրջորեն թուլացել են։
«12-օրյա պատերազմն» Իսրայելի և ԱՄՆ-ի կողմից Իրանի ռազմական և միջուկային օբյեկտների դեմ ավիահարվածներ է հասցրել, որոնց հետևանքով՝ զոհվել են բարձրստիճան հրամանատարներ և վնասվել ենթակառուցվածքները: Թեհրանի պատասխանը նախատեսված էր վճռականության ազդանշան տալու՝ առանց լայնածավալ սրացման:
Իրանի ներքին մթնոլորտը նույնքան փխրուն է: Ռազմական բախումները դեռևս կարող են որոշակի միասնություն առաջացնել արտաքին թշնամիների դեմ, բայց դա արագորեն մարեց քաղաքական համակարգի պառակտվածության ֆոնին: Գնաճը, տնտեսական լճացումը և էլեկտրաէներգիայի ու ջրի պակասը խորացրել են հանրային զայրույթը՝ ստիպելով պաշտոնյաներին զգուշանալ նույնիսկ սուբսիդավորված վառելիքի գներին դիպչելուց:
Ըստ պարբերականի՝ Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանը երկրի ներսում ռեֆորմիստական կերպար է ստեղծում, սակայն շարունակում է կապված մնալ Իսլամական Հանրապետության կառուցվածքային սահմանափակումներով։ Ճգնաժամերի բախվելով՝ նրա ռեֆորմիստական հռետորաբանությունը վտանգում է բացահայտել համակարգի փխրունությունը։
«Զանգեզուրի» շուրջ համաձայնագիրն ամփոփում է Թրամփի հաշվարկված ջանքերն՝ իրեն ներկայացնելու որպես համաշխարհային խաղաղարար և արժանանալու Նոբելյան խաղաղության մրցանակի։ Սակայն այն ավելին է, քան խորհրդանշական բրենդինգը. համաձայնագիրը ապահովում է ԱՄՆ-ի կայուն ներկայությունը Հարավային Կովկասում և ամրապնդում Վաշինգտոնի դիրքերը տարածաշրջանային կապի ձևավորման գործում։
Իրանի համար հակադրությունն ակնհայտ է։ Համաձայնագիրը նվազեցնում է Թեհրանի ազդեցությունը տարածաշրջանային տարանցիկ հավասարման մեջ և նրա լծակները Բաքվի ու Անկարայի վրա։ «Զանգեզուրի միջանցքն» Իրանի համար ստեղծում է ինչպես ռազմավարական, այնպես էլ տնտեսական անհաջողություններ։ Այն ստեղծում է մշտական ուղի, որը շրջանցում է Իրանի տարածքը, ամրագրում է ԱՄՆ-ի երկարաժամկետ դերը Հարավային Կովկասում և նվազեցնում Թեհրանի լծակները։
