Թուրքական հետախուզությունը ծրագրում է Սիրիայի ջիհադիստներից բաղկացած գաղտնի խմբավորումներ ստեղծել

Թուրքական հետախուզական ծառայությունը մշակել է պլաններ՝ գաղտնի խմբավորումներ ստեղծելու համար. այս ստորաբաժանումները բաղկացած կլինեն ուշադիր ստուգված օտարերկրյա ջիհադիստներից, ովքեր երկար ժամանակ գործել են Սիրիայում՝ օգտվելով Թուրքիայի նյութատեխնիկական աջակցությունից:

Nordic Monitor-ի հետ զրուցած գաղտնի աղբյուրների համաձայն՝ այս ծրագրերը ներառում են ընտրված օպերատիվների տեղակայում իրենց ծագման երկրներին կամ երրորդ երկրներին վախեցնելու համար, երբ անհրաժեշտ է համարվում Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կառավարության քաղաքական և ռազմավարական նպատակներն առաջ տանելու համար:

Սիրիայում ջիհադիստական խմբավորումներում օտարերկրյա գրոհայինների ներկայությունը երկար ժամանակ լուրջ մտահոգություն է եղել շատ երկրների համար:

Այս մարտերում կարծրացած մարտիկների պոտենցիալ վերադարձը, որոնք բարձր պատրաստվածություն ունեն զենքի, պայթուցիկ նյութերի, ներթափանցման և դիվերսիայի ոլորտում, շարունակում է մնալ աշխարհի իրավապահ և հետախուզական գործակալությունների մշտական մտահոգությունը: Շատ օտարերկրյա կառավարություններ շարունակում են վերահսկել իրենց քաղաքացիների տեղաշարժերը, ովքեր միացել են ջիհադիստական նպատակներին՝ վախենալով, որ նրանք կարող են ներգրավվել ահաբեկչության մեջ, ապակայունացնել հասարակական կարգը կամ սպառնալ ազգային անվտանգությանն իրենց վերադարձից հետո:

Աղբյուրները չեն հստակեցնել մեծ խմբաքանակից ընտրված անձանց թիվը, սակայն նրանք նշել են, որ առայժմ պետք է աննկատ մնան: Դրանք կվերակտիվանան, երբ Էրդողանի կառավարությունը փորձի նրանց օգտագործել որպես սակարկության առարկա իր միջազգային զրուցակիցների հետ:

Մարդկային ռեսուրսների մեծությունը, որը Թուրքիան օգտագործել է նման ծրագրերի համար, առաջին անգամ, գուցե ակամա, հաստատել է հունվարի 25-ին Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը, ով վերահսկել է Սիրիայում գործընթացները որպես Թուրքիայի հետախուզական գործակալության ղեկավար 2010-2023 թվականներին:

«Սիրիայում կան Թուրքիային մոտ խմբավորումներ՝ ավելի քան 80,000 զինված տարրերով: Առանց վարանելու, մենք նրանց ասել ենք միանալ ազգային բանակին, դառնալ ազգային բանակի մաս»,- նշել է Ֆիդանը սաուդյան Asharq news-ին տված հարցազրույցում :

Այսինքն՝ նախկին լրտեսը խոստովանել է, որ Սիրիայում Թուրքիայի վստահված ուժերը 80 հազարից ավելի են։ Էրդողանի կառավարությունը ցանկություն է հայտնել, որ այս զինյալները միանան նոր վերակառուցված սիրիական բանակին Ահմեդ ալ-Շարաայի կողմից Դամասկոսի գրավումից հետո։ Օտարերկրյա զինյալների մեծ մասն արդեն միացել է սիրիական նոր բանակին, ոմանք նույնիսկ գեներալի կոչում են ստացել։ Այնուամենայնիվ, մյուսները շարունակում են ակտիվ մնալ ավելի փոքր ջիհադիստական խմբավորումներում, մասնավորապես Սիրիայի հյուսիսում՝ թուրքական սահմանին մոտ:

80,000 մարտիկների մեջ օտարերկրացիների ճշգրիտ թիվը մնում է անհայտ, սակայն գնահատականները տատանվում են մի քանի հազարից մինչև 10,000-ի:

Գաղտնի պլանավորումը վերահսկվում է Հատուկ գործողությունների տնօրինության կողմից (Özel Operasyonlar Başkanlığı)՝ նախկին զինվորական սպա Քեմալ Էսկինթանի հրամանատարությամբ, որը ջիհադիստական շրջանակներում հայտնի է որպես Աբու Ֆուրքան: Էսկինթանն առանցքային դեր է խաղացել ջիհադական խմբավորումներին թուրքական քողարկված աջակցության դյուրացման գործում, ոչ միայն Սիրիայում, այլ նաև ողջ Մերձավոր Արևելքում և Աֆրիկայում:

Սիրիայում ջիհադիստների արշավում ներգրավված թուրքերի ստույգ թիվը մնում է անհայտ։ Այնուամենայնիվ, Nordic Monitor-ը հրապարակել է թուրքական ռազմական հետախուզության գաղտնի փաստաթուղթը 2019 թվականի մայիսին, որտեղ պարզ է դարձել, որ 4671 թուրք ջիհադիստ է մեկնել Սիրիա 2016 թվականի հուլիսի դրությամբ։

MIT-ը նաև վերահսկում է այլ ջիհադիստական խմբավորումներ, ինչպիսիք են Իրաքում և Սիրիայում Իսլամական պետությունը (ISIS), որը դեռևս Սիրիայում պահում է 1500-ից 3000 մարտիկ, ինչպես նաև Արևելյան Թուրքստանի իսլամական շարժումը (ETIM/TIP): Վերջինս հիմնականում բաղկացած է ույղուրական ծագում ունեցող չինացիներից՝ մոտ 800-ից 3000 մարտիկներով:

Khatiba al-Tawhid wal-Jihad-ը, որը հիմնականում կազմված է մոտ 500 անդամ ունեցող ուզբեկ զինյալներից, և Khatiba Imam al-Bukhari-ն, որը բաղկացած է հիմնականում ուզբեկ և Կենտրոնական Ասիայի այլ մարտիկներից, որոնք ունեն մոտ 500-ից 1000 աշխատուժ, նույնպես վերանայվում են MIT-ի կողմից՝ մշակելու ակտիվներ և օպերատիվ ծրագրեր:

Աֆրիկայում և Կովկասում Թուրքիայի աճող ներգրավվածության հետ մեկտեղ, երկրի հետախուզական գործակալությունը նաև ավելի մեծ հետաքրքրություն է ցուցաբերել ջիհադիստական խմբավորումների նկատմամբ, ինչպիսին է «Քաթիբատ ալ-Գորաբա» ֆրանսախոս խմբավորումը, որը զինյալներ է հավաքագրում հիմնականում Ֆրանսիայից, Բելգիայից և ֆրանկոֆոն այլ երկրներից: Բացի այդ՝ MIT-ը մշտադիտարկում է իրականացրել «Աջնադ ալ-Քավկազ» ջիհադիստական խմբավորումը, որը հիմնականում կազմված է կովկասյան տարածաշրջանից, մասնավորապես՝ Չեչնիայից, Դաղստանից և Հյուսիսային Կովկասի այլ հատվածներից, որոնք ընդգրկում են Ռուսաստանի, Վրաստանի և Ադրբեջանի տարածքները:

MIT-ի նպատակն է, որ ալ-Շարաայի կառավարությունը հանգիստ ապաստան, նյութատեխնիկական ապահովում և ուսուցում տրամադրի Սիրիայում իր վստահված անձանց՝ միաժամանակ պահպանելով զգույշ հեռավորություն պահպանել։ Այս մոտեցումը կոչված է պաշտպանելու Թուրքիայի շահերը՝ կանխելու ցանկացած գործողություն, որը կարող է վտանգել նրա դիրքերը կամ ճգնաժամ առաջացնել Դամասկոսի նոր կառավարության համար, որն արդեն իսկ բախվում է բազմաթիվ մարտահրավերների։

Հաշվի առնելով, որ վերջին տասնամյակում Եվրոպայում և Ռուսաստանում ջիհադիստների բազմաթիվ ահաբեկչություններ իրականացվել են մարտիկների կողմից, ովքեր այս կամ այն ժամանակ անցել են Թուրքիայի տարածքով, ոմանք նույնիսկ անցել են Սիրիա վերապատրաստման և զինված հակամարտությունների համար, օտարերկրյա գրոհայինների սպառնալիքը մնում է շատ իրական և լուրջ վտանգ այլ երկրների ազգային անվտանգության համար:

Էրդողանի իսլամիստական կառավարության օրոք MIT-ը վերածվել է ռեպրեսիվ ռեժիմի առաջնային գործիքի՝ ընդօրինակելով Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի «Quds» ուժերի մարտավարությունը: Այն ղեկավարում են անհատներ, որոնք ճանաչված են որպես նախագահի մերձավոր շրջապատի վստահված անձինք: Կասկածից վեր է, որ գործակալությունը ցանկանում է շահարկել օտարերկրյա զինյալների կողմից բխող սպառնալիքը՝ Էրդողանի կառավարության քաղաքական նպատակներն առաջ տանելու համար: