«Թրամփի երթուղին» ամրապնդում է ԱՄՆ-ի, ՆԱՏՕ-ի և դաշնակիցների ներկայությունը Կովկասում․ The Jerusalem Post
Օգոստոսի 8-ին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի միջնորդությամբ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքված խաղաղության շրջանակային համաձայնագիրը ներկայացրել է փոխակերպող ենթակառուցվածքային նախագիծ՝ TRIPP անվանումով (Trump Route for International Peace and Prosperity): Այս համաձայնագիրը Միացյալ Նահանգներին 99 տարվա բացառիկ ենթակառուցվածքային և տրանսպորտային իրավունքներ է շնորհում Հայաստանի Սյունիքի մարզով, որը փաստացի կապում է մայրցամաքային Ադրբեջանը նրա արևմտյան էքսկլավի՝ Նախիջևանի հետ։
Չնայած Վաշինգտոնում այս նախաձեռնությունը ճանաչվում է որպես աշխարհաքաղաքական առաջընթաց, այն խորը մտահոգություններ է առաջացրել Թեհրանում։ Այս մասին գրել է Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանային մեկնաբան Մորդեխայ Կեդարը The Jerusalem Post-ում հրապարակված իր հոդվածում։
Ինչպես նշվել է, երթուղին կներառի մայրուղիներ, երկաթուղիներ, էներգետիկ խողովակաշարեր և հեռահաղորդակցության ենթակառուցվածքներ, որոնք հնարավորություն կտան ուղիղ կապ հաստատել Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև՝ շրջանցելով Իրանը։ ԱՄՆ-ի գործարքը լայնորեն դիտվում է որպես Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի, Իրանի և Չինաստանի ազդեցությունը նվազեցնելու ջանքեր:
TRIPP-ը Վաշինգտոնին ներկայացնում է որպես տարածաշրջանում վճռորոշ միջնորդ՝ անտեսելով Մոսկվայի ավանդական դերը և խաթարելով Թեհրանի տարանցիկ լծակները: Իրանը դիրքավորվել էր որպես Հյուսիս-հարավ տրանսպորտային հանգույց։ TRIPP երթուղին ամբողջությամբ շրջանցում է Իսլամական Հանրապետությունը՝ սպառնալով նրա լոգիստիկ եկամուտներին և երկարաժամկետ տնտեսական դերին։ Իրանի պաշտոնյաները TRIPP-ը ներկայացնում են որպես ԱՄՆ-ի ավելի լայն ռազմավարության մաս՝ Իրանին ռազմական և տնտեսական առումով շրջափակելու համար, մասնավորապես այն պատճառով, որ այդ երթուղին ամրապնդում է ԱՄՆ-ի, ՆԱՏՕ-ի և դաշնակիցների ներկայությունը Կովկասում: Այն փոքրացնում է Թեհրանի ուղիղ աշխարհագրական կապը Ռուսաստանի հետ՝ քայքայելով նրա տարածաշրջանային ռազմավարության կարևորագույն առանցքը Մոսկվա-Թեհրան համագործակցության աճի ժամանակաշրջանում: Իրանի գերագույն առաջնորդ այաթոլլահ Ալի Խամենեիի ավագ խորհրդական Ալի Աքբար Վելայաթին TRIPP-ը որակել է որպես «սպառնալիք Հարավային Կովկասի կայունությանը» և զգուշացրել, որ Իրանը կարող է դիմել ռազմական միջոցների, եթե իր անվտանգությունը վտանգվի:
Քանի որ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիան և Իսրայելը անվտանգության սերտ կապեր են պահպանում Ադրբեջանի հետ, Թեհրանը վախենում է, որ երթուղին կամրապնդի հակաիրանական առանցքն իր հյուսիսային սահմանում։ TRIPP-ը ներկայացնում է ավելին, քան պարզապես տրանսպորտային կապ. այն Հարավային Կովկասի ռազմավարական վերադասավորում է: Իրանի համար նախագիծը մարմնավորում է տնտեսական մեկուսացում, աշխարհաքաղաքական մարգինալացում և անվտանգության ռիսկեր։ Այդ իսկ պատճառով Թեհրանը «Թրամփի երթուղին» համարում է ոչ թե խաղաղության ուղի, այլ՝ սպառնալիք իր տարածաշրջանային ազդեցության և երկարաժամկետ անվտանգության շահերի համար:
