Հայաստան-Հնդկաստան համագործակցությունը կարող է հակակշիռ դառնալ Կովկասում աճող Թուրքիա-Ադրբեջան առանցքին․ The Print
Քչերը կարող էին կանխատեսել, որ ընդամենը երեք-չորս տարվա ընթացքում Հնդկաստանի ներկայությունը Հարավային Կովկասում այնքան վճռականորեն կաճի, որ այն կդառնա Հայաստանի ամենամեծ պաշտպանական մատակարարը․ գրել է The Print-ը։
Ինչպես ընդգծվել է, աշխարհաքաղաքականության և աշխարհատնտեսական ոլորտում ավելի մեծ դերակատարման ձգտումներով՝ Հնդկաստանը սկսել է համագործակցել նոր տարածաշրջանների հետ՝ օգտագործելով համաշխարհային ուժերի դինամիկայի անընդհատ հոսքի ընձեռած հնարավորությունները։
Հնդկաստանի և Հայաստանի հարաբերություններն այս փոփոխության վառ օրինակ են: Հնդկաստանը, ի դեմս Հայաստանի, գտել է հազվագյուտ գործընկեր, որը պատրաստ էր ձեռք բերել գրեթե բոլոր խոշոր զենքի համակարգերը, որոնք մշակվել են երկրի ներսում․ գրել է կայքը։
Քանի որ Ռուսաստանը՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունում (ՀԱՊԿ) Հայաստանի պաշտոնական դաշնակիցը, չի կարողացել ապահովել նշանակալի անվտանգության երաշխիքներ 2020 և 2023 թվականների Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունների ժամանակ՝ միաժամանակ զինելով Ադրբեջանին, հիասթափված Երևանը ստիպված էր փնտրել աջակցություն այլուր:
Ռուսաստանի խորացող խճճվածությունն Ուկրաինայում ավելի է շեղել նրա ուշադրությունն իր ավանդական ազդեցության ոլորտից՝ թողնելով մի վակուում, որը լցրել է Հնդկաստանը։
Չնայած իր պաշտպանական կարողություններն արդիականացնելու ցանկությանը՝ Հայաստանը չուներ բավարար ֆինանսական միջոցներ թանկարժեք արևմտյան հարթակներին դիմելու համար: Նրա նորաստեղծ պաշտպանական արդյունաբերությունը դեռևս բավարար չափով հագեցած չէր։ Գործնական քայլով Հայաստանը դիմել է Հնդկաստանին։
«Հնդկական զենքի համակարգերը, չնայած այնքան թանկ չէին, որքան իրենց արևմտյան գործընկերներինն, առաջարկում էին հուսալի և արդյունավետ լուծումներ: Դրանք ընդգրկում էին տեղական հարթակների լայն շրջանակ՝ սկսած «Ակաշ» մակերևույթ-օդ (SAM) հրթիռային համակարգերից և SWATHI զենքի տեղորոշման ռադարներից մինչև առաջադեմ քարշակվող հրետանային համակարգ (ATAGS) և զինամթերքի մեծ խմբաքանակներ: Միակ նշանակալի բացառությունը Ռուսաստանի հետ համատեղ մշակված «ԲրահՄոս» հրթիռային համակարգն է, որից Երևանը մինչ այժմ խուսափել է՝ հավանաբար Ռուսաստանի հետ լարված հարաբերությունների և Մոսկվայի՝ Բաքվի հետ մոտ լինելու պատճառով», – գրել է The Print-ը։
Ըստ հոդվածի՝ քանի որ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը ներկայումս գտնվում է փխրուն զինադադարի մեջ, և խաղաղության բանակցությունները շարունակվում են, հիմա ժամանակն է, որ Հնդկաստանը հասունացնի իր պաշտպանական գործընկերությունը Հայաստանի հետ՝ կառուցելով դիմադրողականություն և դիրքավորելով Հնդկաստանը որպես հուսալի երկարաժամկետ գործընկեր։ Առջևում մի քանի ռազմավարական ուղիներ են բացվում՝ շարունակել զենքի ուղղակի վաճառքը, ինտեգրել հայկական ստարտափներին «Արտադրիր Հնդկաստանում» և «Արտադրիր աշխարհի համար» նախաձեռնություններին, և համագործակցել ավելի լայն անվտանգության շրջանակներում։
Նման ուղիներից մեկը եռակողմ համագործակցության մեխանիզմն է։ Մինչ Հնդկաստանը Հայաստանի ամենամեծ պաշտպանական մատակարարն է, Ֆրանսիան զբաղեցնում է երկրորդ տեղը։ Հաշվի առնելով Հնդկաստանի և Ֆրանսիայի ամուր պաշտպանական կապերը և համատեղ արդյունաբերական «ճանապարհային քարտեզը»՝ համատեղ արտադրությունը և արտահանումը երրորդ երկրներ կարող են լինել փոխադարձ հաղթանակ: Ֆրանսիայից այն կողմ, Հայաստանի աճող պաշտպանական կապերը Հունաստանի և Կիպրոսի հետ, հատկապես նրանց 2024 թվականի եռակողմ համաձայնագրից հետո, վկայում են ավելի լայն համաձայնության մասին, որը նպատակ ունի հակակշռել տարածաշրջանում Թուրքիայի և Պակիստանի ազդեցությունը։
Կովկասի զարգացող աշխարհաքաղաքական լանդշաֆտում Հնդկաստանի, Ֆրանսիայի և Հունաստանի միջև ավելի խորը համագործակցության ներուժ կա՝ Հայաստանի անվտանգության ճարտարապետությունն աջակցելու համար:
Ներկայումս Հայաստանը բարդ բանակցություններ է վարում իր հարևանների հետ խաղաղության համաձայնագրի համար։
Հնդկաստանի տեսանկյունից՝ խաղադրույքները և՛ տնտեսական են, և՛ ռազմավարական: Միջազգային Հյուսիս-Հարավ տրանսպորտային միջանցքը (INSTC), որը սկսվում է Մումբայից և ձգվում է Իրանի Բանդար Աբբասով մինչև Պարսից ծոց, շարունակվում է դեպի հյուսիս՝ Բաքվով՝ դեպի Մոսկվա: Հնդկաստանը նաև պնդում է INSTC-ն միացնել իրանական մեկ այլ նավահանգստի՝ Չաբահարի հետ, որտեղ կան զգալի հնդկական ներդրումներ: Այս միջանցքը զգալիորեն կշահի նոր առևտրային կապերից, որոնք ներառում են Հայաստանը:
Հնդկաստանը և Իրանը, համագործակցելով Հայաստանի հետ, խթանում են սա եռակողմ համագործակցության շրջանակներում: Մասնավորապես, Հայաստանի հարավային Սյունիք նահանգի միջոցով կապը ոչ միայն բարելավում է տարածաշրջանային առևտրի դինամիկան, այլև Հնդկաստանին հակակշիռ է դարձնում Կովկասում աճող Թուրքիա-Ադրբեջան առանցքին:
