Նիկոլայ Ծատուրյան, Վլադիլեն Բալյան, Փարավոն Միրզոյան. ովքե՞ր են ժողովրդական այս արտիստները 

Հայաստանի Ազգային Ժողովում այսօր քննարկվում էր «ՀՀ պետական պարգևների և պատվավոր կոչումների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին հարցը։ Քննարկման ընթացքում Արդարադատության փոխնախարար Արմենուհի Հարությունյանը պնդեց, թե ժողովրդական արտիստներ Նիկոլայ Ծատուրյանին, Վլադիլեն Բալյանին և այլոց ճանաչող չկա։

 

ABC Media-ն առանձնացրել է նշված գործիչների կենսագրության ու գործունեության որոշ դրվագներ։

 

Նիկոլայ Ծատուրյան

Հայ թատերական ռեժիսոր, թատերական գործիչ և Հայաստանի ժողովրդական արտիստ։ Տաղանդավոր ու սիրված ռեժիսորը ծնվել է թատրոնի և կինոյի ռեժիսոր Երվանդ Ծատուրյանի ընտանիքում։

Կրթությունը ստացել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտում` Վարդան Աճեմյանի մոտ։ Սովորել է նաև Մոսկվայում։

Նիկոլայ Ծատուրյանը եղել է «Մենք ենք մեր սարերը», «Սարոյան եղբայրներ», «Ժայռը» ֆիլմերում որպես երկրորդ ռեժիսոր` Հենրիկ Մալյանի, Ֆրունզե Դովլաթյանի և Վարդան Աճեմյանի հետ։

20 տարի աշխատել է Երևանի Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնում։

1992 թ. Սունդուկյան թատրոնից հետո Ծատուրյանը 12 տարի ղեկավարել է Երևանի «Մետրո» թատրոնը, բեմադրել է բազում ներկայացումներ։

Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի պրոֆեսոր է, այստեղ աշխատում է 1973 թվականից։

Ծատուրյանը ներկայացումներ է բեմադրել ՌԴ-ում, Ուկրաինայում, Վրաստանում, Արցախում, Լիբանանում, ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի պատվերով` Նյու Յորքում։ Նա 20 տարի աշխատել է Հալեպում Ադամյան թատերախմբի հետ, որտեղ բեմադրել է շուրջ 22 ներկայացում։

Նա նկարահանվել է «Հայֆիլմ» կինոստուդիայի «Պատահար» կարճամետրաժ կինոֆիլմում և Երվանդ Օտյանի «Ընկեր Փանջունի» (ռեժիսոր՝ Արման Մանարյան) ֆիլմում՝ մարմնավորելով Փանջունու գլխավոր կերպարը (ուրիշ դերակատարների թվում՝ Թամար Հովհաննիսյան, Արմեն Խոստիկյան, Երվանդ Մանարյան)։

 

 

Վլադիլեն Բալյան

Հայ կոմպոզիտոր, ժողովրդական արտիստ Վլադիլեն Բալյանը ծնվել է 1924 թվականի ապրիլի 25-ին, Երևանում։ Սովորել է Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական ուսումնարանում, այնուհետև՝ Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի խմբավարական և ստեղծագործական բաժիններում։

1952-1954 թվականներին եղել է Լենինականի Կարա-Մուրզայի անվան երաժշտական ուսումնարանի տնօրենը։ 1955-1961 թվականներին ղեկավարել է Հայաստանի խորեոգրաֆիկ ուսումնարանը։ Եղել է Հայաստանի ռադիոյի երաժշտական հաղորդումների գլխավոր խմբագիրը, 1964-1966 թվականներին՝ Հայֆիլհարմոնիայի տնօրենը։ 1966 թվականին ստեղծել է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի տուն-թանգարանը և մինչև 1972 թվականը եղել է տնօրենը։ 1972-1975 թվականներին եղել է Հայպետէստրադայի գեղարվեստական ղեկավար և տնօրեն, 1981-1986 թվականներին՝ Հայաստանի ժողովրդական գործիքների համույթի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր։

Նրա ստեղծագործությունները կատարում են նաև այսօր։

 

Գեղունի Չթչյան

Հայ հայտնի կոմպոզիտոր, ծնվել է 1929 թ. օգոստոսի 30-ին Լենինականում։ Ավարտել է Երևանի Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցը։ 1947-1953 թթ. շարունակել է ուսումը Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում, նույն թվականին Սարաջևի անվան երաժշտական դպրոցում վարել է ստեղծագործական դասարան։ 1971 թվականից դասավանդել է նաև Երևանի կոնսերվատորիայում։ 1955 թվականից Կոմպոզիտորների միության անդամ է։

Չթչյանի երկերը բազմիցս հնչել են Հայաստանում և արտասահմանում, արժանացել մի շարք մրցանակների։

Հեղինակ է սիմֆոնիկ, վոկալ-սիմֆոնիկ, կամերային-գործիքային, վոկալ, խմբերգային ստեղծագործությունների, որոնք հնչել են Հայաստանի, ԽՍՀՄ կոմպոզիտորական համագումարների, պլենումների համերգներին: Հայ երաժշտական արվեստը ներկայացրել է ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Անգլիայում, Լեհաստանում, Բուլղարիայում: Ունեցել է հեղինակային կամերային և սիմֆոնիկ ստեղծագործությունների համերգներ Երևանում, Հայաստանի քաղաքներում, Մոսկվայում, Սան Ֆրանցիսկոյում, Ռիգայում: Մամուլում հանդես է եկել հոդվածներով, գրախոսականներով, հուշերով:

Համամիութենական, հանրապետական 40-ից ավելի կոմպոզիտորական մրցույթների դափնեկիր է: Արժանացել է ԽՍՀՄ Մշակույթի նախարարության, ԽՍՀՄ արհմիության կոմիտեի, Լատվիայի, Ղազախստանի, Մոլդովայի, Ուկրաինայի և այլ հանրապետությունների մշակութային կամզակերպությունների և զինվորական մասերի, Երևան քաղաքապետարանի, ՀՀ մարզպետարանների, զինվորական մասերի և այլ կազմակերպությունների 30-ից ավելի պատվոգրի:

 

Դավիթ Բաբայան

Ռեժիսոր, սցենարիստ, դերասան Դավիթ Բաբայանը ծնվել է 1966 թվականին Երևանում։ 1988 թվականին ավարտել է Երևանի Վալերի Բրյուսովի անվան օտար լեզուների ինստիտուտը։ 1987-1993 թվականներին Երևանի պետական Կամերային թատրոնում խաղացել է մոտ 10 դեր։ Ֆրանսիայի Նանտ քաղաքի փառատոնի ժամանակ արժանացել է «Լավագույն ինտելեկտ» մրցանակի։1992 թվականին Արթուր Սաթյանի և Ալեքսանդր Աղայանի հետ համատեղ, ստեղծել է «Արտ-Դոդո տրիո» ջազ խումբը։ Նույն թվականին Արմեն Հյուսնունցի հետ ձայնագրել է դուետ՝ դոկումենտալ ֆիլմի համար։ 1996 թվականին խաղացել է «Մեր բակը» կինոնկարում։ 1998 թվականից «Շարմ» ընկերության գլխավոր ռեժիսորն է։ Հեղինակել է բազմաթիվ երգերի խոսքեր, պոեզիայի ժողովածուներ, «Панихида на бис» վեպը, «The fingers by their own» ջազ ալբոմը։ Բաբայանը մի շարք հայտնի և սիրված երգերի տեսահոլովակների ռեժիսոր է։ Օրինակ՝ «Բարև երկիր» «Կարմիր, կապույտ, ծիրանագույն» «Հենց այսպես էլ ապրում ենք» «Արարատ» և մի շարք այլ հայտնի տեսահոլովակների հեղինակն է։

 

 

Փարավոն Միրզոյան

Հայ նկարիչ, Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ, Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ Փարավոն Միրզոյանը ծնվել է 1949 թվականի դեկտեմբերի 2-ին։ 1975 թվականից դասավանդում է Երևանի գեղարվեստի ակադեմիայում, 1995 թվականից՝ Գեղանկարի և կոմպոզիցիայի ամբիոնի պրոֆեսոր (Ռուսաստանի Դաշնություն)։

1976 թվականից Հայաստանի նկարիչների միության անդամ է, 1977-1979 թվականներից ԽՍՀՄ նկարիչների միության թոշակառու

1989 թվականից ղեկավարում է Երևանի Գեղարվեստի պետական ակադեմիայի ստեղծագործական արվեստանոցը, 1989-2002 թվականներին՝ Երևանի գեղարվեստի պետական ակադեմիայի գեղանկարի և կոմպոզիցիայի ամբիոնի վարիչ

2002 թվականից մինչև 2015 թվականի հունվար եղել է Հայաստանի ազգային պատկերասրահի տնօրեն

2006 թվականից Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների և արվեստի Պիոտրովսկի ակադեմիայի անդամ

2014 թվականից Երևանի Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի կերպարվեստի ամբիոնի վարիչ

Փարավոն Միրզոյանի աշխատանքները գտնվում են Հայաստանի, ՌԴ, Ուկրաինայի ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, Հնդկաստանի, Սիրիայի, Իսպանիայի թանգարաններում և մասնավոր հավաքածուներում։

 

 

Ֆրիդրիխ Սողոյան, Ֆրիդ

Հայ քանդակագործ, ՀԽՍՀ վաստակավոր ժողովրդական նկարիչ, Ուկրաինայի ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ։ Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ Ֆրիդրիխ Սողոյանը ծնվել է 1936 թվականին։

1961 թվականին ավարտել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտը։ Ստեղծել է դիմաքանդակներ և մոնումենտալ դեկորատիվ գործեր, որոնք առանձնանում են բնականությամբ, կերպարների ներկա ու հավերժ գոյության շեշտադրումով։

Յուրովի մեկնաբանությամբ է ստեղծել Ստեփան Շահումյանի, Սամարղանդի հիմնադրման թանգարանի ճակատամասում՝ Արևելքի մեծ իմաստասերների արձանները, Հայրենական պատերազմում զոհված մարտիկների բազմաթիվ հուշարձաններ Հայաստանում, ԼՂՀ-ում, Սամարղանդում և այլուր։

Սողոյանի աշխատանքները պահվում են Հայաստանի, Ուկրաինայի, Ռուսաստանի, Ուզբեկստանի, Գերմանիայի, Շվեյցարիայի, Մեծ Բրիտանիայի ու ԱՄՆ-ի մասնավոր հավաքածուներում։

Ի դեպ, Սողոյանը Ստեփանակերտում կանգնեցված Ստեփան Շահումյանի արձանի հեղինակն է, որը թշնամին օրեր առաջ պղծել է։