Ադրբեջան-Ռուսաստան հարաբերությունների լարվող ընթացքն ընդգծում է վստահության կայուն քայքայումը․ The Jamestown Foundation
Եթե Ռուսաստանը չձեռնարկի իմաստալից քայլեր Ադրբեջանի դժգոհությունները լուծելու և փոխադարձ վստահությունը վերականգնելու համար, երկկողմ հարաբերությունները, հավանաբար, կմնան փակուղում՝ բնութագրվելով զգուշավոր փոխգործակցությամբ և աճող խզմամբ. գրել է The Jamestown Foundation-ը։
Ինչպես հիշեցվել է, մայիսի 7-ին Ադրբեջանը հայտարարել է, որ նախագահ Իլհամ Ալիևը չի մասնակցի Մոսկվայում մայիսի 9-ին կայանալիք Հաղթանակի օրվա շքերթին։ Ադրբեջանական լրատվամիջոցներն այցի չեղարկումը կապել են Ռուսաստան-Ադրբեջան հարաբերություններում մի շարք բացասական զարգացումների հետ, որոնք տեղի էին ունեցել 2024 թվականի դեկտեմբերին ադրբեջանական ինքնաթիռի վթարից հետո։
Ալիևի այցի վերջին րոպեին չեղարկումը, չնայած բազմաթիվ բարձր մակարդակի հանրային հրավերներին, ընդգծում է որոշման դիվանագիտական կարևորությունը։
Կառավարությանը մոտ կանգնած ադրբեջանական լրատվամիջոցներն այցի չեղարկման պատճառ են նշել Ռուսաստան-Ադրբեջան հարաբերություններում մի շարք բացասական զարգացումներ 2024 թվականի դեկտեմբերին տեղի ունեցած ինքնաթիռի վթարից հետո, որը, հավանաբար, պայմանավորված էր ռուսական կողմից արձակված կրակոցներով։ Այս պատճառներից գլխավորը դեկտեմբերյան վթարի վերաբերյալ Ռուսաստանի կողմից հետաքննության բացակայությունն էր և մեղավորներին պատասխանատվության չենթարկելը։ Միջադեպից հետո Ալիևը պահանջել է մանրակրկիտ հետաքննություն և փոխհատուցում ռուսական կողմից: Նա հայտարարել է, որ Բաքվի պաշտոնական ներողություն խնդրելու պահանջը բավարարվել է այն բանից հետո, երբ Պուտինը հեռախոսազրույցի ժամանակ ներողություն է խնդրել՝ հավելելով, որ Բաքուն սպասում է մյուս պահանջների կատարմանը։Սակայն Մոսկվան դեռևս չի կատարել մյուս պահանջները։
Ադրբեջանական լրատվամիջոցներն Ալիևի շքերթին մասնակցելուց հրաժարվելու ևս երկու պատճառ են նշել: Նախ՝ մայիսի սկզբին Ադրբեջանի խորհրդարանի հիբրիդային սպառնալիքների դեմ պայքարի հանձնաժողովը փետրվարյան կիբերհարձակումը ադրբեջանական լրատվամիջոցների վրա վերագրել է Ռուսաստանին։ Հանձնաժողովի ղեկավար Ռամիդ Նամազովը միջադեպը որակել է որպես «քաղաքականապես դրդապատճառներով կիբերմիջամտություն» և պնդել, որ դա Ռուսաստանի կողմից պատասխան գործողություն էր՝ փետրվարի 3-ին Ռուսական տեղեկատվական և մշակութային կենտրոնի, որը հայտնի է Ռուսական տուն անվամբ, ինչպես նաև «Россия сегодня» (Սպուտնիկ) ներկայացուցչության փակման մասին լուրերի։
Մայիսին տեղի ունեցած առանձին միջադեպի ժամանակ Ռուսաստանի իշխանությունները թույլ չեն տվել Ադրբեջանի խորհրդարանի անդամ Ազեր Բադամովին այցելել Ռուսաստան՝ մասնակցելու Ադրբեջանի նախկին նախագահ Հեյդար Ալիևի ծննդյան 102-ամյակի տոնակատարություններին, և նրան Մոսկվայի օդանավակայանից հետ են ուղարկել Բաքու։ Ռուսական պետական լրատվական գործակալությունը հայտարարել է, որ Բադամովին մուտքը մերժվել է նրա «հակառուսական» և «ռուսաֆոբ» հայտարարությունների պատճառով։ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը սա անվանել է «անբարյացակամ քայլ» և պահանջել է «մանրամասն բացատրություն» միջադեպի վերաբերյալ։
Վերջին ամիսներին Ադրբեջան-Ռուսաստան հարաբերությունների ընթացքն ընդգծում է վստահության կայուն քայքայումը։ Մինչդեռ այս ճգնաժամի դիվանագիտական հետևանքները դեռևս չեն վերածվել ակնհայտ քաղաքականության փոփոխությունների կամ պաշտոնական համագործակցության խզումների, երկու կողմերից եկող խորհրդանշական ժեստերն ու հռետորական ազդանշանները բացահայտում են աճող լարվածությունը։ Ադրբեջանի որոշումը՝ չեղարկել Ալիևի մասնակցությունը Հաղթանակի օրվա շքերթին, չնայած բազմաթիվ բարձր մակարդակի հրավերներին, հստակ ցույց է տալիս Բաքվում աճող դժգոհությունը: Չեղարկումն արտացոլում է Ադրբեջանի ավելի լայն դժգոհությունը Մոսկվայի կողմից Բաքվին որպես հավասար գործընկեր ընդունելու ենթադրյալ անտարբերությունից կամ դժկամությունից, ինչպես նշվել էր նրանց 2022 թվականի՝ դաշնակիցների փոխգործակցության մասին հռչակագրում։
