Ինչու՞ է Փաշինյանը փորձում կարգավորել Մոսկվայի հետ հարաբերությունները կամ առնվազն, կանխել դրանց վատթարացումը․ Известия

Մինչ ամբողջ աշխարհը հետևում է Ուկրաինայի շուրջ բանակցային գործընթացին, մեկ այլ՝ հայ-ադրբեջանական հակամարտության համատեքստում, հավանաբար, կարելի է ակնկալել կայուն խաղաղություն։ գրել է քաղաքագետ Սերգեյ Մարգուլիսը Известия-ում հրպարակված հոդվծում։

Ըստ հեղինակի՝ խաղաղության պայմանագրի հնարավոր ստորագրումը լավ լուր է նաև Ռուսաստանի համար, որը կարևոր դեր խաղաց երկու երկրների միջև հակամարտության սուր փուլի կարգավորման գործում։ Սա, հավանաբար, դրական ազդեցություն կունենա Մոսկվայի և Երևանի միջև հարաբերությունների վրա, որոնք վերջերս մի շարք պատճառներով նկատելիորեն բարդացել են։

Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի՝ վերջերս Երևան կատարած այցն ակտիվ քննարկումների առիթ է դարձել երկու երկրների լրատվամիջոցներում։ Ռուսաստանի ԱԳՆ ղեկավարը 2022 թվականից ի վեր Հայաստան չի այցելել՝ ռուս-հայական հարաբերությունների լուրջ սառեցման պատճառով։

Այս առումով՝ Լավրովի ժամանումը հատուկ ուշադրություն է գրավել․ շատերն այն ընկալել են որպես դաշնակիցների միջև հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված քայլ։

«Ի՞նչը կարող է լինել Մոսկվայի հետ հարաբերություններում լարվածության աստիճանը որոշ չափով նվազեցնելու Երևանի փորձի պատճառը։ Նախ՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և նրա կուսակիցների հույսն արագ համաձայնագիր կնքել Բաքվի հետ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ ստեղծված իրավիճակից հետո, ապարդյուն էր։ Պայմանագրի ստորագրումը նրանց երկրի ներսում կերաշխավորեր «խաղաղարարների» կերպար, ովքեր վերջ են դրել երկարատև հակամարտությանը։ Սակայն Բաքուն շարունակում է նոր պահանջներ ներկայացնել Երևանին։ Մասնավորապես, խոսքը մի շարք սահմանամերձ գյուղերի նկատմամբ վերահսկողության մասին է», – նշվել հոդվածում։

Բացի այդ՝ Ադրբեջանը շարունակում է պնդել «Զանգեզուրի միջանցքի» բացման վրա Հայաստանի Սյունիքի մարզով, որը պետք է Ադրբեջանի հիմնական տարածքը կապի Նախիջևանի էքսկլավի և հետագայում՝ Թուրքիայի հետ։ Այս երթուղու բացումը հայ հասարակության կողմից ընկալվում է չափազանց բացասաբար, և քիչ հավանական է, որ գործող իշխանությունները պատրաստ են դա անել։

«Նման պայմաններում՝ Հայաստանին անհրաժեշտ է արտաքին աջակցություն՝ առնվազն քաղաքական։ Եվ քիչ հավանական է, որ Մոսկվայից բացի որևէ մեկը պատրաստ լինի այն տրամադրել, ինչի մասին Լավրովը նշել է իր երևանյան այցի ժամանակ։ Միացյալ Նահանգների հետ կնքված խարտիան ամերիկյան կողմից որևէ պարտավորություն չի ենթադրում։ Ավելին, քիչ հավանական է, որ Վաշինգտոնը պատրաստ լինի առճակատման մեջ մտնել Ադրբեջանի գլխավոր դաշնակցի՝ Թուրքիայի հետ՝ Հայաստանի պատճառով։ Ինչ վերաբերում է Ֆրանսիային՝ Հայաստանի ԵՄ-ում հիմնական գործընկերոջն, ապա այն Բաքվի վրա ազդեցության որևէ լուրջ լծակ չունի», – կարծում է Մարգուլիսը։

Նա նաև հիշեցրել է, որ այս տարի ռուս-ադրբեջանական հարաբերություններում լարվածություն է նկատվել։ Դրա հստակ դրսևորումները կարելի է համարել Բաքվից Մոսկվա ուղղված հայտարարություններն Ակտաուում տեղի ունեցած ավիավթարից հետո։ Բացի այդ՝ երկրի նախագահ Իլհամ Ալիևը չի ժամանել Ռուսաստանի Դաշնություն՝ Հայրենական մեծ պատերազմում Հաղթանակի 80-ամյակին նվիրված շքերթին մասնակցելու համար։ Երկրի իշխանությունները պահանջել են նաև փակել Բաքվում գտնվող Ռուսական տունը։

Ըստ հեղինակի՝ այս քայլերը, հավանաբար, լիովին անտեսված չեն լինի Մոսկվայի կողմից։ Միանգամայն հնարավոր է, որ հայկական կողմը հույս ունի, որ այս ֆոնին՝ Ռուսաստանի դիրքորոշումը կարող է միջնորդի դերից անցնել Երևանին ավելի բացահայտ աջակցության։

Երրորդ, 2022 թվականից ի վեր, երբ սկսվել է ռուս-հայական հարաբերությունների սառեցումը, աշխարհաքաղաքական իրավիճակը կտրուկ փոխվել է։ Հավանական է, որ Հյուսիս-արևելյան համագործակցության (ՀԱՀ) մեկնարկի ժամանակահատվածում, երբ Ռուսաստանը ենթարկվում էր ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի աննախադեպ պատժամիջոցների և լուրջ դժվարություններ էր ապրում մարտական շփման գծում, Երևանը կարծում էր, որ Ռուսաստանի Դաշնության համար կա ռազմական պարտության որոշակի հավանականություն, կամ, առնվազն, որ նրա համար դժվար կլինի երկար ժամանակ ազդել Հարավային Կովկասի իրավիճակի վրա։ Համապատասխանաբար, Մոսկվայի վրա հույս դնելը իռացիոնալ էր։ Ավելին, այդ ժամանակ, հատուկ ռազմական գործողության գոտում ստեղծված իրավիճակի պատճառով, Մոսկվան ստիպված էր կրճատել Հայաստանին տրամադրվող ռազմատեխնիկական աջակցությունը զենքի մատակարարման հարցում։

«Այս պահին իրավիճակը կտրուկ փոխվել է։ Ռուսաստանը ցույց է տվել իր տնտեսական կայունությունը, և նրա ռազմական պարտության հնարավորությունն այլևս լուրջ չի քննարկվում նույնիսկ Արևմուտքի ամենաանիրատես քաղաքական գործիչների կողմից։ Մոսկվան նաև հստակեցրել է, որ չունի Հարավային Կովկասը լքելու մտադրություն։ Աճել են նաև հայրենական ռազմարդյունաբերական համալիրի հնարավորությունները։ Այցի ընթացքում Լավրովը նշել է, որ զենքի մատակարարման և վճարման հետ կապված բոլոր խնդիրները լուծվել են», – նշվել է հոդվածում։

Ինչպես ընդգծվել է, չի կարելի անտեսել նաև Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակը։ Այս տարվա հունվարին Փաշինյանի գլխավորած «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարկանիշը նվազել է հասնելով 2018 թվականից ի վեր ամենացածր մակարդակին՝ 11.3%։ Հաշվի առնելով սա՝ իշխանությունները կփորձեն առավելագույնս իրենց կողմը գրավել պայմանականորեն «ռուսամետ» ընտրազանգվածի առնվազն մի մասին կամ կանխել դրա համախմբումը ընդդիմադիր կուսակցությունների շուրջ 2026 թվականին նախատեսված խորհրդարանական ընտրությունների նախօրեին։

«Այսպիսով, հայկական կողմը կարող է շահագրգռված լինել Մոսկվայի հետ հարաբերությունների կարգավորմամբ կամ, առնվազն, դրանց հետագա վատթարացումը կանխելով։ Սա հաստատվում է նաև Փաշինյանի՝ մայիսի 9-ին Մոսկվա կատարած այցով։ Սակայն սխալ կլինի նաև պատրանքներ ստեղծել ռուս-հայական հարաբերությունների արագ ջերմացման մասին։ Հիշենք, որ Փաշինյանը սկզբում իշխանության եկավ որպես արևմտամետ թեկնածու, ով, հավանաբար, չի հրաժարվի այս ուղուց։ Բացի այդ՝  ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ն այժմ հազիվ թե ի վիճակի լինեն Հայաստանին որևէ իրական բան առաջարկել (թե՛ տնտեսական, թե՛ անվտանգության առումով), և վերջերս Տիրանայում կայացած Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովը, որին մասնակցել է նաև հայկական պատվիրակությունը, հաստատել է դա», – եզրափակել է հեղինակը։