Ալիևը, Լուկաշենկոն, Պուտինն ու Իվանիշվիլին 2025 թվականին մամուլի ազատության «գիշատիչների» ցանկում են

Լրագրողների դեմ հանցագործությունների անպատժելիության վերացման միջազգային օրվա առթիվ «Լրագրողներ առանց սահմանների» (RSF) կազմակերպությունը հրապարակել է մամուլի ազատության 34 «գիշատիչների» անուններ և լուսանկարներ, որոնք 2025 թվականին ագրեսիվ կերպով հարձակվել են լրագրողների և տեղեկատվության իրավունքի վրա:

Կազմակերպությունն ընդգծել է, որ նրանց բոլորին միավորում է մամուլի ազատության նկատմամբ ատելությունը: Նրանց մեթոդները տարբեր են, բայց յուրաքանչյուրն ունի նույն նպատակը՝ լռեցնել անկախ ձայները և ոտնահարել տեղեկատվության հասանելիության իրավունքը: Սպանությունները, բանտարկությունները, զրպարտչական արշավները, քարոզչությունը և տրոլլերի բանակները՝ բոլորը լրագրողներին լռեցնելու արդյունավետ մեթոդներ են:

Ինչպես նշվել է, նրանց անունների հրապարակումը խորհրդանշական է. հիշեցում այն մասին, որ անպատժելիություն չի կարող լինել, և որ տեղեկատվության ազատությունը խոչընդոտողները պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն:

RSF-ի գլխավոր տնօրեն Տիբո Բրուտենի խոսքով՝ նրանք սպանում, գրաքննում, ձերբակալում և ծեծում են լրագրողներին, տնտեսապես ոչնչացնում խմբագրությունները, վարկաբեկում են մասնագիտությունը կամ շահագործում են լրագրությունը ներսից՝ քարոզչական նպատակներով տեղեկատվությունը խեղաթյուրելու համար: 2025 թվականին լրատվամիջոցների ներկայացուցիչները դարձել են ավելի ու ավելի «գիշատիչ» մարտավարության թիրախ:

Կազմակերպությունը հրապարակել է այն անձանց լուսանկարները, որոնք տարիներ շարունակ անողոք կերպով ճնշել են մամուլի ազատությունը՝ Չինաստանի կոմունիստական կուսակցությունը՝ Սի Ծինփինի գլխավորությամբ, Սաուդյան Արաբիայի Մոհամմեդ բին Սալմանը, Վլադիմիր Պուտինը և, օրինակ, Ալեքսանդր Լուկաշենկոն: 2025 թվականին նրանք բոլորը լրագրողներին և լրատվամիջոցներին ենթարկել են անվերջ բռնաճնշումների:

Իսրայելի պաշտպանության ուժերը, որոնք պատասխանատու են վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի պաշտոնավարման ընթացքում մոտ 220 լրագրողների մահվան համար, նույնպես ընդգրկվել են այս ցուցակում: Մյանմայի Ազգային անվտանգության և խաղաղության հանձնաժողովը և Բուրկինա Ֆասոյի խունտան՝ կապիտան Իբրահիմ Տրաորեի գլխավորությամբ, նույնպես աշխատել են լռեցնել անկախ տեղեկատվություն տարածողներին:

Մեքսիկայում «Խալիսկո․ նոր սերնդի կարտելը» (CJNG) 2025 թվականին ճանաչվել է որպես երկրի ամենադաժան հանցավոր կազմակերպությունը և լրագրողների ամենավտանգավոր գիշատիչներից մեկը: 2025 թվականի «գիշատիչների» ցուցակում են ԱՄՆ Դաշնային հաղորդակցության հանձնաժողովի ղեկավար Բրենդան Քարը, Կամբոջայի գլխավոր դատախազի տեղակալ Սենգ Հենգը և, օրինակ, օլիգարխ և Վրաստանի նախկին վարչապետ Բիձինա Իվանիշվիլին։

2025 թվականին մամուլի ազատության «գիշատիչները» նաև աչքի են ընկել տեղեկատվության ազատությունը ճնշելու համար տեխնոլոգիաների ավելի ու ավելի ակտիվ օգտագործմամբ։ Օրինակ՝ Սի Ծինփինը Չինաստանում օգտագործում է չաթբոտեր պաշտոնական քարոզչություն տարածելու համար, Իլոն Մասկն օգտագործում է իր X սոցիալական ցանցը՝ լրագրողներին հետապնդելու համար, մինչդեռ իսրայելական բանակը, որն արդեն սպանել է հարյուրավոր լրագրողների, առցանց զրպարտչական արշավներ է անցկացնում մասնագիտությունը վարկաբեկելու համար։ Ինչ վերաբերում է հնդկական ազգայնական OpIndia կայքին, այս ռեսուրսը 2025 թվականի ընթացքում բազմաթիվ ապատեղեկատվական արշավներ և հետապնդումներ է իրականացրել կառավարությանը քննադատող լրագրողների դեմ։

RSF-ն ցանկում ընդգրկել է նաև Ադրբեջանի ղեկավար Իլհամ Ալիևին, որի նախագահության օրոք Ադրբեջանը վերածվել է մեդիա անապատի։ Բոլոր քննադատական ձայները լռեցվել են, անկախ լրատվամիջոցները փակվել կամ ենթարկվել են պետական վերահսկողության, իսկ 2022 թվականի լրատվամիջոցների մասին օրենքն ինստիտուցիոնալացրել է գրաքննությունը։ Լրագրողները ենթարկվում են մշտական հետապնդումների, և ներկայում նրանցից 26-ը կալանավորված է։ Երկրում գործող վերջին անկախ լրատվամիջոցը՝ «Թուրան» լրատվական գործակալությունը, ստիպված է եղել փակվել 2025 թվականի փետրվարին։ Կառավարությունը չի վարանում «արտահանել» իր հետապնդումները և սպառնալ արտասահման փախած լրագրողներին։