Մանկական և հարկադիր ամուսնությունները մարտահրավեր են ասիական և հարավկովկասյան երկրների համար
Ղրղզստանում յուրաքանչյուր հինգ ամուսնությունից մոտ մեկը ներառում է «հարսնացուի առևանգում»՝ ըստ Կենտրոնական Ասիայի երկրում գենդերային հավասարության վերաբերյալ Եվրոպական միության հետազոտության նախնական արդյունքների: Ղրղզստանում այս պրակտիկայի բարձր տարածվածությունը վկայում է Եվրասիայում ավելի լայն խնդրի՝ մանկական և հարկադիր ամուսնությունների մասին: Հարսնացուի առևանգումը կամ բռնի ամուսնության նպատակով առևանգման գործողությունը հատկապես տարածված է Ղրղզստանի գյուղական վայրերում: Առևանգողերը հազվադեպ են ենթարկվում քրեական հետապնդման, հիմնականում այն պատճառով, որ Ղրղզստանի հասարակության լայն շրջանակը դա դիտարկում է որպես մշակութային ավանդույթ, այլ ոչ թե՝ հանցագործություն: Այնուամենայնիվ, պրակտիկան չի սահմանափակվում միայն Ղրղզստանով:
Equality Now իրավապաշտպան կազմակերպության կողմից հրապարակված վերջին զեկույցի համաձայն՝ հարկադիր ամուսնության դեպքեր են տեղի ունենում, թեև ավելի փոքր մասշտաբով, քան Ղրղզստանում, Կենտրոնական Ասիայի այլ երկրներում, ինչպես նաև Ռուսաստանի հյուսիսկովկասյան շրջաններում և Հարավային Կովկասի երկրներում՝ Հայաստանում, Ադրբեջանում և Վրաստանում: «Շատ երկրներում հարկադիր ամուսնության նպատակով առևանգումների հաճախականության վերաբերյալ կոնկրետ վիճակագրություն չկա, և այս պրակտիկայի հետ կապված քրեական դատավարության վերաբերյալ քիչ մանրամասն տեղեկատվություն կա», – նշվել է զեկույցում:
Ընդհանրապես, մանկական ամուսնությունները կամ միությունները, որոնք հաճախ ենթադրում են 18 տարեկանից ցածր աղջկա նկատմամբ հարկադրանք, «մնում են մշտական մարտահրավեր ամբողջ Եվրասիայում՝ հատկապես աղքատության բարձր մակարդակ ունեցող տարածքներում»,- նշվել է զեկույցում: Վրաստանը գրանցել է մանկական ամուսնությունների ամենաբարձր ցուցանիշը, որտեղ այժմ 20-24 տարեկան կանանց 14 տոկոսը հայտնել է, որ ամուսնացել է մինչև 18 տարեկան դառնալը: Ղրղզստանը գրանցել է 13 տոկոս ցուցանիշ, որին հաջորդում է Ադրբեջանը՝ 11 տոկոս և Տաջիկստանը՝ 9 տոկոս: Զեկույցում ընդգրկված մյուս երեք երկրներն են՝ Ռուսաստանը (6 տոկոս), Հայաստանը (5 տոկոս) և Ուզբեկստանը (3,4 տոկոս): Տվյալները, հավանաբար, չեն հաշվում մանկական ամուսնությունների թիվը, քանի որ պաշտոնական վիճակագրությունը հակված է գրանցել միայն քաղաքացիական ամուսնությունները, ոչ թե կրոնական արարողությունները, նշվել է զեկույցում: Հարավային Կովկասում մանկահասակ ամուսնությունների դեպքերը հակված են ավելի շատ կենտրոնացված լինել կոնկրետ տարածաշրջաններում կամ որոշակի էթնիկ համայնքներում: Օրինակ՝ Հայաստանի եզդիական համայնքում «սովորական է, երբ աղջիկներն ամուսնանում են 13-14 տարեկանում, իսկ տղաները՝ 17-20 տարեկանում», նշվել է զեկույցում։ Վրաստանում մանկական ամուսնությունների ամենաբարձր ցուցանիշը գրանցվել է Քվեմո Քարթլիի շրջանի համայնքներում։ Տվյալները ցույց են տալիս, որ մանկական ամուսնությունները զգալի անկում են ապրել վերջին տասնամյակների ընթացքում Վրաստանում և Ուզբեկստանում։ Բոլոր այն երկրները, որոնք ընդգրկված են Equality Now-ի հետազոտության մեջ, ունեն կանոնադրություն, որը սահմանում է ամուսնության նվազագույն տարիքը 18-ը: Սակայն կանոնները պարունակում են բազմաթիվ բացեր: Նմանապես, հարսնացուի առևանգումը և հարկադիր ամուսնության այլ ձևերը հանցագործություններ են բոլոր երկրներում, սակայն «օրենսդրության թույլ և անարդյունավետ կիրարկումը, հատկապես գյուղական և հեռավոր շրջաններում, գլխավոր մարտահրավեր է դիտարկվող յոթ երկրներում», նշվել է զեկույցում՝ վկայակոչելով «քաղաքական կամքի բացակայությունը», ինչպես նաև «մշակութային, կրոնական և հասարակական կարևորությունը»: Տնտեսական գործոնները Եվրասիայում երեխաների ամուսնության հիմնական շարժիչ ուժն են։ «Աղքատությունը, հարսնացուի գինը և օժիտի պրակտիկան կարող են խթանել երեխաների ամուսնությունը, քանի որ ընտանիքները կարող են դա դիտարկել որպես ֆինանսական օգնության կամ ապահովության միջոց», – ընդգծել են հեղինակները և հավելել. «Արդյունավետ լուծումները պետք է տնտեսական աջակցություն և խթաններ տրամադրեն աղջիկներին և նրանց ընտանիքներին՝ լուծելու այս տնտեսական շարժիչ ուժերը»:
