Ադրբեջանի կառավարության և ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության շրջանակային կոնվենցիայի (UNFCCC) միջև համաձայնագիրը կլիմայի COP29 կոնֆերանսի անցկացման վերաբերյալ, լի է մասնակիցների իրավունքների պաշտպանության վերաբերյալ զգալի թերություններով և երկիմաստություններով, ինչը հիասթափեցնող է, բայց ոչ զարմանալի: Միջազգային իրավապաշտպան Human Rights Watch կազմակերպությունը ձեռք է բերել ընդունող երկրի համաձայնագրի պատճենը, որը ստորագրվել է 2024 թվականի օգոստոսին և դեռ պետք է հրապարակվի:
Օրինակ՝ համաձայնագրում նշվել է, որ համաժողովի մասնակիցները «կօգտվեն իրավական գործընթացի համար իմունիտետից՝ ասված կամ գրավոր խոսքերի և նրանց կողմից կատարված ցանկացած արարքի առնչությամբ»։ Սակայն առանձին կետով պահանջվում է հարգել Ադրբեջանի օրենքները և չմիջամտել նրա «ներքին գործերին»:
Համաձայնագրում հստակություն չկա այն մասին, թե ո՞ր գործողությունները կարող են «միջամտություն» լինել Ադրբեջանի «ներքին գործերին», և արդյոք Ադրբեջանի օրենքները կիրառվո՞ւմ են ՄԱԿ-ի կողմից ղեկավարվող կոնֆերանսի գոտում: Հաշվի առնելով Ադրբեջանի կողմից արտահայտվելու և հավաքների ազատությունների խիստ սահմանափակումները, որոնք խախտում են մարդու իրավունքների միջազգային իրավունքը, մասնակիցների գործողությունները գոտու ներսում կարող են ենթարկվել հաշվեհարդարի գոտուց դուրս:
Ադրբեջանն ունի խոսքի և խաղաղ հավաքների ազատությունը խիստ սահմանափակելու վաղեմի պատմություն: Այն օգտագործում է չարաշահող օրենքներ՝ կաթվածահար անելու անկախ հասարակական կազմակերպությունները և լռեցնելու այլախոհությունը:
Ընդունող երկրների համաձայնագրերը պետք է հասանելի լինեն հանրությանը և պետք է պահպանեն մարդու իրավունքների միջազգային իրավունքը:
Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունները, ներառյալ Human Rights Watch-ը, բազմիցս կոչ են արել հյուրընկալող երկրի համաձայնագրերը հրապարակայնացնել, որպեսզի մասնակիցները վստահ լինեն, որ իրենց իրավունքները պաշտպանված կլինեն կլիմայի համաժողովներին մասնակցելու ժամանակ: Անցյալ տարի Amnesty International-ը ձեռք է բերել ԱՄԷ-ի կառավարության և UNFCCC-ի միջև COP28 համաձայնագրի պատճենը, և թեև ներառված էին որոշ դրական տարրեր, նրանք եզրակացրել են, որ մարդու իրավունքների ընդհանուր երաշխիքները անբավարար են մասնակիցների համար:
COP29-ից ընդամենը շաբաթներ առաջ քաղաքացիական հասարակության անդամները, այդ թվում՝ ակտիվիստները, լրագրողները և իրավապաշտպանները, դեռևս հստակություն չունեն համաժողովում իրենց մարդու իրավունքների հարգումն ապահովելու համար գործող պաշտպանության վերաբերյալ:
Ցավալի է, որ այս համաձայնագրերը ծածկված են գաղտնիությամբ: Թափանցիկության և մատչելիության շահերից ելնելով, ՄԱԿ-ի ԿՓՇԿ-ն պետք է իր կայքում հրապարակի նախկին, ներկա և ապագա համաձայնագրերը, գրել է HRW-ը:
Ավելին, այն պետք է հրապարակայնորեն կոչ անի Ադրբեջանի կառավարությանը հարգել մարդու իրավունքների իր պարտավորությունները։
