Հայաստանի և արևմտյան աշխարհի մերձեցման կուրսը վերջնականապես ձևավորվել է ավելի քան մեկ տարի առաջ, երբ 2023 թվականի աշնանը ադրբեջանական զորքերը ամբողջությամբ գրավեցին Լեռնային Ղարաբաղի տարածքը, գրել է Lenta.ru-ն։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ պաշտոնական Երևանն առաջին անգամ խոսեց 44-օրյա պատերազմի պայմաններում ՀԱՊԿ անդամների և մասնավորապես Ռուսաստանի դաշնակցային պարտավորությունները չկատարելու մասին։
Նկատի ունենալով, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման հեռանկարները դեռևս մշուշոտ են, ՀՀ-ի քայլերը, կարծես, սեփական անվտանգությունն ուրիշի հաշվին կառուցելու փորձեր են ՝ միաժամանակ հրաժարվելով ռազմավարական մակարդակում գործընկերությունից։ Այսինքն՝ ոչինչ չի խանգարում Երևանին ամբողջությամբ ազատվել ռուս զինվորականներից ու սահմանապահներից Բաքվի հետ հարաբերությունների կարգավորումից հետո։ Բայց մինչ այս պահը երկիրը կշարունակի պահպանել անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին, թեկուզ՝ ֆորմալ։ Եթե բանակցությունները մտնեն փակուղի կամ Ադրբեջանը կրկին դիմի ռազմական ուժի, ռուս զինվորները կշարունակեն լինել «փաստարկ» տարածքային վեճերում։
Դմիտրի Պեսկովի խոսքով՝ ՌԴ նախագահը, ի թիվս այլ հարցերի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների հետ քննարկել է «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցը։ Միաժամանակ Փաշինյանն առաջարկում է այլընտրանքային նախագիծ սկսել, որին Ռուսաստանը մասնակից չի լինի։ Խոսքը, այսպես կոչված, «խաղաղության խաչմերուկի» մասին է։
Դեռևս պարզ չէ, թե ինչ է պատասխանել Վլադիմիր Պուտինն այս առաջարկին, քանի որ հայտնի չեն նաև Հայաստանի կողմից առաջ մղվող նախաձեռնության այլ մանրամասներ։ Սակայն մի բան բացարձակապես պարզ է. Հայաստանի մասնակցությունը ՀԱՊԿ-ին և, հնարավոր է, Ռուսաստանի մասնակցությամբ անվտանգության այլ համաձայնագրերին վաղուց որոշված հարց է։ Իսկ թե որքան շուտ երկու երկրների պատմական միությունը լիովին կկործանվի, կախված է միայն երկրի կողմից խաղաղության պայմանագրի կնքման ժամկետներից։
