Փաշինյանի «ապազգային» քաղաքականության նշանները․ տարածաշրջանային ո՞ր պետություններն են կողմ և դեմ «Զանգեզուրի միջանցքին». EADaily

2020 թվականի աշնանն Արցախում 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում «Զանգեզուրի միջանցքի» հարցն այսօր կորցրել է իր նախկին հրատապությունը։ Սակայն, դատելով Բաքվի պաշտոնյաների վերջին հայտարարություններից, այն շարունակում է մնալ Ադրբեջանի ղեկավարության ներկայիս օրակարգում, թեպետ Հայաստանն ու Ադրբեջանը նախապես պայմանավորվել էին «միջանցքի» քննարկումը դուրս բերել խաղաղ պայմանագրի կնքման բանակցությունների շրջանակից, գրել է EADaily-ին։

ՀՀ-ում մատնանշում են, որ իրենց համար անընդունելի է Ադրբեջանի արևմտյան շրջաններից դեպի Նախիջևան ապրանքների և մարդկանց տեղաշարժի համար արտատարածքային անցումը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքով։ Միևնույն ժամանակ, Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը պատրաստակամություն է հայտնում հնարավորինս պարզեցնել Բաքվի համար տրանսպորտային մուտքը դեպի էքսկլավ՝ ամբողջությամբ չհրաժարվելով իր վերահսկողական գործառույթներից։

Ավելին, Երևանը կտրականապես մերժում է հետպատերազմյան տարածաշրջանում հաղորդակցությունների ապաշրջափակման «միջանցքային տրամաբանությունը», որը հետապնդում է Բաքուն, և հրաժարվում է ընդունել նման «տրամաբանության» ադրբեջանական տերմինաբանությունը՝ «Զանգեզուրի միջանցք»:

Ինչ վերաբերում է ՌԴ ԱԴԾ սահմանային ծառայության կողմից «միջանցքի» վերահսկմանը, ապա Հայաստանի իշխանությունները պնդում են, որ պարտադիր չէ, որ նման հսկողությունը դրսևորվի ռուս սահմանապահների ներկայությամբ «տեղում»։

Միևնույն ժամանակ, Փաշինյանի կառավարությունը չի բացատրում, թե ինչպես է հնարավոր վերահսկել որևէ բան՝ առանց վերահսկողական գործառույթների իրականացման վայրում ֆիզիկապես ներկա գտնվելու։ Այս շաբաթվա սկզբին Հայաստանի կառավարության տարբեր պաշտոնյաներ վերահաստատել են Երևանի պատրաստակամությունն՝ ապահովելու Բաքվին առավելագույն մուտք դեպի Նախիջևան՝ միաժամանակ վստահեցնելով, որ կպահպանվեն բոլոր իրավական ընթացակարգերը և Հայաստանի իրավասությունը սեփական տարածքի նկատմամբ:

Ավելի վաղ Փաշինյանը հայտարարել էր, որ ադրբեջանական կողմին «շատ կոնկրետ» առաջարկներ է ուղարկել տարածաշրջանային հաղորդակցությունն ապաշրջափակելու համար։ Երևանի դժկամությունը Մոսկվային վերահսկիչ գործառույթներ տրամադրել մեջ է տրանսպորտային զարկերակի երկայնքով, որը Բաքուն համառորեն անվանում է «Զանգեզուրի միջանցք»։ Անկարան ևս գոհ չէ ռուս զինվորականների որևէ ներկայությունից, հատկապես, եթե խոսքը վերաբերում է Մոսկվայի փաստացի վերահսկողությանը տարածաշրջանում Թուրքիայի «կրտսեր եղբոր» և նրան սահմանակից Նախիջևանի միջև տրանսպորտային կապին։

Իրանի շահագրգռվածությունը «Զանգեզուրի միջանցքի» երկայնքով ռուս սահմանապահների հայտնվելը թույլ չտալու հարցում այնքան ընդգծված չէ, որքան կարելի է նկատել թուրքական կողմից։ Թեհրանը, սակայն, «ավելի շատ դեմ է, քան կողմ» տարածաշրջանում ազդեցության լրացուցիչ լծակներ ձեռք բերելու Մոսկվայի հարցին, ինչի օգտին հանդես է գալիս Բաքուն։ Իրանը բազմիցս նշել է, որ իր համար կտրականապես անընդունելի է կորցնել Հայաստանի հետ ընդհանուր սահմանը, և «Զանգեզուրի միջանցքի» նույն երկաթուղային բաղադրիչը անցնում է հենց այս սահմանի եզրով։

Հետևաբար, «միջանցքի» ցանկացած պոտենցիալ արտատարածք անուղղակիորեն հարվածում է Թեհրանի ուրվագծած «կարմիր գծին»։ Հայաստանի ընդդիմությունը, հանրապետության ղեկավարության դիրքորոշումների թուրքական իշխանությունների մոտեցումների հետ մերձեցման ներկա ֆոնին, անդրկովկասյան օրակարգի այս և մի շարք այլ հարցերում տեսնում է վարչապետ Փաշինյանի «ապազգային» քաղաքականության հետագա նշաններ։ Իրավիճակը հասել է նրան, որ 2018 թվականի «թավշյա հեղափոխության» առաջնորդին մեղադրում են Հայաստանին «թուրքական գավառի» դիրքի մեջ դնելու մեջ, որպեսզի հանրապետությունը չդառնա «ռուսական գավառ»։

Պաշտոնական Երևանի կողմից ներկա փուլում առաջնահերթությունների այս դասավորությունը, Փաշինյանի քաղաքական հակառակորդների ընկալմամբ, հստակ ներկայացված է հենց «Զանգեզուրի միջանցքի» անցկացման հարցում։