Սկանդալային COP29-ը. ադրբեջանցի պաշտոնյան փորձել է գազային գործարք կնքել վառելիքի արտահանումը սահմանափակող միջոցառմանը

Ադրբեջանում COP29 կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսի բարձրաստիճան պաշտոնյան, ըստ երևույթին, օգտագործել է իր դերը հանածո վառելիքի հնարավոր գործարքներ քննարկելու համար հանդիպում կազմակերպելու համար, հաղորդել է BBC-ն:

Գաղտնի ձայնագրությունում երևում է, որ Ադրբեջանի COP29 թիմի գործադիր տնօրեն Էլնուր Սոլթանովը քննարկում է նավթագազային պետական ընկերությունում «ներդրումների հնարավորությունները» մի մարդու հետ, ով ներկայանում է որպես պոտենցիալ ներդրող:

«Մենք ունենք գազի բազմաթիվ հանքավայրեր, որոնք պետք է մշակվեն»,- նշել է նա։

Կլիմայի վերաբերյալ բանակցությունների համար պատասխանատու ՄԱԿ-ի մարմնի նախկին ղեկավարը BBC-ին ասել է, որ Սոլթանովի գործողությունները «ամբողջովին անընդունելի» են և «դավաճանություն» են COP գործընթացին: Բացի COP29-ի գործադիր տնօրենը լինելուց, Սոլթանովը նաև Ադրբեջանի էներգետիկայի փոխնախարարն է և պետական նավթային ընկերության՝ Socar-ի խորհրդի անդամ։

Նավթն ու գազը կազմում են Ադրբեջանի ընդհանուր տնտեսության մոտ կեսը և արտահանման ավելի քան 90%-ը։ COP29-ը կմեկնարկի Բաքվում երկուշաբթի օրը։ Այն ՄԱԿ-ի կլիմայի 29-րդ տարեկան գագաթնաժողովն է, որտեղ կառավարությունները քննարկում են, թե ինչպես սահմանափակել և նախապատրաստվել կլիմայի փոփոխությանը, ինչպես նաև բարձրացնել գլոբալ հավակնությունները՝ լուծելու խնդիրը:

Այնուամենայնիվ, սա արդեն երկրորդ տարին անընդմեջ է, որ BBC-ն բացահայտում է ընդունող կառավարության կողմից ենթադրյալ սխալ արարքները: BBC-ին ցուցադրվել են Global Witness իրավապաշտպան կազմակերպության կողմից արված փաստաթղթեր և գաղտնի տեսագրություններ:

Հասկանալի է, որ նրա ներկայացուցիչներից մեկը մոտեցել է COP29 թիմին՝ ներկայանալով որպես ֆիկտիվ հոնկոնգյան ներդրումային ընկերության ղեկավար, որը մասնագիտացած է էներգետիկայի ոլորտում:

Նա ասել է, որ այս ընկերությունը շահագրգռված է հովանավորել COP29 գագաթնաժողովը, սակայն դրա դիմաց ցանկանում է քննարկել ներդրումային հնարավորություններն Ադրբեջանի պետական էներգետիկ ընկերությունում՝ Socar-ում։ Սոլթանովի հետ առցանց հանդիպում է կազմակերպվել։ Հանդիպման ընթացքում Սոլթանովը պոտենցիալ հովանավորին ասել է, որ համաժողովի նպատակը «կլիմայական ճգնաժամի լուծումն է» և «ածխաջրածիններից արդար, կանոնավոր և արդարացիորեն անցումը»։ Նա նշել է, որ յուրաքանչյուրը, ներառյալ նավթագազային ընկերությունները, «կարող են գալ լուծումներով», քանի որ Ադրբեջանի «դռները բաց են»։ Այնուամենայնիվ, նա հավելել է, որ  Ադրբեջանը բաց է նաև գործարքների շուրջ քննարկումների համար, այդ թվում՝ նավթի և գազի վերաբերյալ:

Սկզբում Սոլթանովն առաջարկել է, որ պոտենցիալ հովանավորը կարող է շահագրգռված լինել ներդրումներ կատարել որոշ «կանաչ անցումային նախագծերում», որոնց մասնակցում է Socar-ը, բայց հետո խոսել է գազի արդյունահանման ավելացման Ադրբեջանի պլանների հետ կապված հնարավորությունների մասին՝ ներառյալ նոր խողովակաշարերի ենթակառուցվածքը:

«Կան բազմաթիվ համատեղ ձեռնարկություններ, որոնք կարող են ստեղծվել», – ասում է Սոլթանովը ձայնագրության մեջ։ «Socar»-ը նավթի և գազի առևտուր է իրականացնում ամբողջ աշխարհում, այդ թվում՝ Ասիայում»:

Սոլթանովն այնուհետև բնական գազը որակել է որպես «անցումային վառելիք»՝ հավելելով. «Մենք կունենանք որոշակի քանակությամբ նավթի և բնական գազի արդյունահանում, գուցե ընդմիշտ»:

Նավթի և գազի նոր հանքավայրերի զարգացումն անհամատեղելի է տաքացումը մինչև 1.5C սահմանափակելու հետ: Դա նաև հակասում է հանածո վառելիքից հրաժարվելու համաձայնությանը, որը աշխարհը կնքել էր կլիմայի վերջին գլոբալ գագաթնաժողովում: Զանգից

մի քանի շաբաթ անց կեղծ հոնկոնգյան ներդրումային ընկերությունը նամակ է ստացել, որտեղ նշվել է, որ Socar-ը ցանկանում է հետամուտ լինել գործարքին:

Որպես COP գործընթացի մաս՝ նման գործարքներ կատարելու փորձը, ըստ երևույթին, լուրջ խախտում է COP-ի պաշտոնյայի կողմից վարքագծի չափանիշների լուրջ խախտում է:

Ենթադրվում է, որ COP-ը վերաբերում է աշխարհում հանածո վառելիքի օգտագործման կրճատմանը, որը կլիմայի փոփոխության հիմնական շարժիչ ուժն է, այլ ոչ թե՝ ավելի շատ վաճառելուն:

ՄԱԿ-ում նշել են, որ չեն կարող ուղղակիորեն մեկնաբանել այս բացահայտումները, սակայն «նույն խիստ չափանիշները» կիրառվում են համաժողովը հյուրընկալողի նկատմամբ, և որ այդ չափանիշներն արտացոլում են «բոլոր նախագահող պաշտոնյաների անաչառության կարևորությունը»:

Քրիստիանա Ֆիգերեսը, ով վերահսկում էր 2015 թվականին գլոբալ ջերմաստիճանի բարձրացումը 2C-ից ցածր սահմանափակելու Փարիզյան համաձայնագրի ստորագրումը, BBC-ի հետ զրույցում նշել է, որ ինքը ցնցված է, որ COP գործընթացում որևէ մեկը կօգտագործի իր դիրքը նավթի և գազի գործարքներ կնքելու համար: Նրա խոսքով՝ նման պահվածքը «հակասում է» COP-ի նպատակներին և «դավաճանություն» է գործընթացին:

BBC-ն նաև ծանոթացել է նաև COP29 թիմի և կեղծ ներդրողների միջև նամակներին:

Մեկ շղթայում թիմը քննարկում է 600,000 ԱՄՆ դոլարի հովանավորչական գործարք կեղծ ընկերության հետ՝ ի պատասխան Socar-ի ներդրման և COP29-ի ընթացքում «կայուն նավթի և գազի ներդրումների» մասին միջոցառմանը մասնակցելու համար:
BBC-ն մեկնաբանություն է խնդրել Ադրբեջանի COP29 թիմից և Socar-ից: Երկուսն էլ չեն արձագանքել խնդրանքներին: