ՀՀ-ի և Ադրբեջանի վաշինգտոնյան գործարքը հեռու է կատարյալ լինելուց․ դեռ շատ դժվար աշխատանք կա անելու իրական, կայուն խաղաղության հասնելու համար․ միջազգային մամուլ
«Թրամփի երթուղին՝ միջազգային խաղաղության և բարգավաճման համար» (TRIPP) երթուղին դեռևս չի կարող համարվել հաստատ։ Համատեղ հռչակագրում նշվել է, որ ԱՄՆ-ն և Հայաստանի պաշտոնյաները պարզապես արտահայտում են իրենց «վճռականությունը՝ բարի կամքով ջանքեր գործադրելու այս նպատակին առավելագույնս արագ հասնելու համար»։ Հիմնական գործառնական մանրամասները մնում են օդում կախված, և բանակցությունների ժամանակացույցը ևս սահմանված չէ։ Այս մասին գրել է Eurasianet պարբերականը։
«Այս գագաթնաժողովը խաղաղության գործընթացում քայլ առաջ էր, բայց ձեռք բերված համաձայնությունները շատ հարցեր անպատասխան են թողնում։ Սպիտակ տանը համաձայնեցվածի մեծ մասը այն բաների վերափաթեթավորումն էր, որոնց շուրջ Հայաստանն ու Ադրբեջանն արդեն սկզբունքորեն համաձայնության էին եկել», – նշել է «Ճգնաժամային խումբ» կազմակերպության ավագ վերլուծաբան Ջոշուա Կուչերան։
Ինչպես նշվել է, տրանզիտային ճանապարհն անվանվել է «Թրամփի երթուղի՝ միջազգային խաղաղության և բարգավաճման համար» կամ TRIPP: Հաշվի առնելով ԱՄՆ նախագահի բարձր ինքնագնահատականի հակումը, նրա անունը «միջանցքում» դնելը կարող է մեծացնել այն հավանականությունը, որ Վաշինգտոնը կմնա սերտորեն ներգրավված այս գործընթացում՝ շարունակելով ճնշում գործադրել Հայաստանի և Ադրբեջանի վրա։
«Թրամփի համար նրա անձնական ապրանքանիշն այժմ խաղադրույքի տակ է։ Նա մեծ ազդեցություն ունի այս խաղում։ Սակայն կան բազմաթիվ այլ ուժեր, որոնք մտադիր են խափանել գործարքը։ Օրինակ՝ Ռուսաստանը և Իրանը, հավանաբար, անգործ չեն մնա, քանի որ Միացյալ Նահանգները փորձում է զավթել նրանց տարածաշրջանային ազդեցությունը»,- գրել է պարբերականը։ Իրանի ազդեցիկ առաջնորդներն արդեն նշել են, որ Թեհրանը կօգտագործի կառավարության տրամադրության տակ գտնվող բոլոր միջոցները՝ այդ ծրագրի իրականացումը կանխելու համար: Կրեմլը ևս ակնհայտորեն գոհ չէ զարգացումներից, բայց ավելի զգույշ է եղել Ռուսաստանի արձագանքի բացահայտման հարցում։ Հոդվածում նաև շեշտվել է, որ Փաշինյանը, հավանաբար, կհանդիպի ծրագրի նկատմամբ վճռական ներքին դիմադրության։ Հարցումների տվյալները ցույց են տալիս, որ հայերի միայն մոտ մեկ երրորդն է կարծում, որ երկիրը շարժվում է ճիշտ ուղղությամբ։ «Դեռ շատ դժվար աշխատանք կա անելու իրական, կայուն խաղաղության հասնելու համար», -նշել է Կուչերան։
The Bulwark կայքն, անդրադռնալով թեմային, նկատել է, որ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը շտապել է իր վրա վերցնել ՀՀ-ի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրի համար վաստակը: Ինչպես նշվել է, Կովկասը՝ Թուրքիայի, Իրանի և Ռուսաստանի միջև ընկած, վաղուց ի վեր Եվրոպայի և Ասիայի միջև այրվող բեկումնային գիծ է եղել։ 2020 թվականի կարճատև, բայց արյունալի պատերազմում Ադրբեջանը գրավել է Լեռնային Ղարաբաղի մեծ մասը։ Երեք տարի անց, երբ Մոսկվան շեղված էր Ուկրաինայում տեղի ունեցող ռազմական աղետով, Ադրբեջանը կրկին հարձակվել է՝ գրավելով ամբողջ Լեռնային Ղարաբաղը և ստիպելով 100,000 էթնիկ հայերի տեղակայվել Հայաստանի անվիճելի սահմանների հետևում։ Տասնամյակներ շարունակ պատերազմների և բախումների ընթացքում Միացյալ Նահանգները փորձել է միջնորդել, հաճախ՝ քիչ արդյունք ցույց տալով։ Այդ ջանքերը դժվար էին և հաճախ՝ հիասթափեցնող, և դրանք ընդգրկում էին ինչպես հանրապետական, այնպես էլ դեմոկրատական վարչակազմերը։ Այժմ Մոսկվան ոչ միայն շեղված է Ուկրաինայում իր պատերազմով, այլև նրա ազդեցությունը Կովկասում զգալիորեն նվազել է: Իրանը՝ տարածաշրջանի մեկ այլ ավանդական խոշոր տերություն, իր հզորության ամենացածր անկման մեջ է: Թուրքիան՝ տարածաշրջանի երրորդ խոշոր տերությունը և դե յուրե Ամերիկայի դաշնակիցը, կարող է օգտվել այս նոր գործարքից, որը խրախուսում է Արևելք-Արևմուտք առևտրային ուղիներն, այլ ոչ թե՝ ներկայումս գերիշխող Հյուսիս-Հարավ երթուղիները։ Նոր համաձայնագիրը կենտրոնանում է երկար ժամանակ վիճելի «Զանգեզուրի միջանցքի» վրա։ Գործարքը հեռու է կատարյալ լինելուց։ Շատ ամերիկահայեր և մարդու իրավունքների պաշտպաններ մտահոգված են, որ համաձայնագիրը չի լուծում Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանությունների կամ ռազմագերիների ճակատագրի հարցերը։ Եվ պաշտոնական ձեռքսեղմումը չի վերացնի տասնամյակների անվստահությունը։
