Հարավային Կովկասում ուժերի հավասարակշռությունը զգալիորեն փոխվել է․ «Բաքու՝ Երևանի փոխարեն» սխեման չաշխատեց․ Մարկեդոնով
Վերջին հինգ տարիների ընթացքում Հարավային Կովկասում ուժերի հավասարակշռությունը զգալիորեն փոխվել է, մինչդեռ Ռուսաստանի ներգրավվածությունն ու ազդեցությունը տարածաշրջանում նվազել են։ Այս մասին նշվել է Международная аналитика ամսագրի գլխավոր խմբագիր Սերգեյ Մարկեդոնովի՝ «Ռուսաստանը Հարավային Կովկասում. փոփոխվող տարածաշրջան փոփոխվող աշխարհում» վերլուծական գրառման մեջ, որը ներկայացրել է РБК–ն։
Նրա խոսքով՝ 2023 թվականին Ղարաբաղը վերջնականապես Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցնելուց հետո Բաքուն և Երևանը սկսել են ձևավորել «նոր հետղարաբաղյան քաղաքական օրակարգ»։ Մինչ Բաքուն ձգտում է «ազատվել խաղաղության գործընթացի միջնորդ–մոդերատորների նախկին խնամակալությունից» (Ռուսաստան և Արևմուտք), Երևանը «փորձում է պարտությունների պատասխանատվությունը բարդել Մոսկվայի վրա» և միաժամանակ փնտրում է «անվտանգության այլընտրանքային «հովանավորներ»՝ ԱՄՆ–ից և ԵՄ–ից, մինչև Իրան և Հնդկաստան դաշտում»։
Ըստ փորձագետի՝ մինչև 2022 թվականը Ռուսաստանը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև բացառիկ միջնորդն էր, որը ճանաչվել էր և՛ Եվրամիության, և՛ Միացյալ Նահանգների կողմից։ Ի տարբերություն Թուրքիայի՝ այն տարիներ շարունակ վարում էր կողմերի շահերի միջև «զգույշ հավասարակշռության» քաղաքականություն՝ «հանդես գալով որպես Երևանի գլխավոր ռազմական դաշնակից, Բաքվի հուսալի տնտեսական գործընկեր և Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման գործընթացում միջնորդ»։ Սակայն Ուկրաինայում լայնածավալ ռազմական գործողությունների սկսվելուց հետո Արևմուտքը լիովին սառեցրել է Ռուսաստանի հետ կապերը կարգավորման շուրջ, և դա «չէր կարող չազդել Բաքվի և Երևանի մոտեցումների վրա ռուսական ուղղությամբ»։ Մասնավորապես, Ղարաբաղը կորցնելուց հետո Հայաստանը հիմնարար կերպով փոխել է իր ներքին և արտաքին քաղաքականությունն․ այն ձգտում է վերագործարկել հետխորհրդային հանրապետության պետական նախագիծը և հասնել համապարփակ խաղաղության՝ հիմնված, այսպես կոչված, «իրական Հայաստանի» գաղափարախոսության վրա։ Մարկեդոնովի խոսքով՝ ռազմական պարտությունների և Ադրբեջանին զիջումների համար անձնական պատասխանատվությունից խուսափելու փորձով Հայաստանի ղեկավարությունը սկսել է քննադատել Ռուսաստանին և ՀԱՊԿ–ին՝ առաջ մղելով «խաղաղության խաչմերուկի» և Եվրամիության ու Միացյալ Նահանգների հետ մերձեցման գաղափարները։ Ռուս–հայկական հարաբերությունների սառեցման, ինչպես նաև 2020 և 2023 թվականներին հայ–ադրբեջանական հակամարտության մեջ «Մոսկվայի փաստացի չեզոքության շնորհիվ»՝ «թվում էր, թե Ռուսաստանը և Ադրբեջանը պարզապես դատապարտված են մերձեցման», հատկապես այն բանից հետո, երբ 2022 թվականի փետրվարի 22-ին նրանք ստորագրեցին դաշնակցային համագործակցության մասին Մոսկվայի հռչակագիրը։
«Սակայն գործնականում «Բաքու՝ Երևանի փոխարեն» սխեմայի համաձայն որոշակի «աշխարհաքաղաքական փոխհատուցում» չստացվեց», – նշել է Մարկեդոնովը։ Դրա փոխարեն՝ Ադրբեջանն ավելի է մոտեցել Թուրքիային, և Ակտաուի վրա «Ադրբեջանական ավիաուղիներ» ավիաընկերության ինքնաթիռի վթարը, որի համար Բաքուն մեղադրում էր Մոսկվային, ցույց տվեց «երկկողմ հարաբերությունների ողջ երկիմաստությունը և ռազմավարական գործընկերության փխրունությունը»։
